9 chủ điểm kiến trúc nổi bật trong 2018

Vừa qua, các biên tập viên tại văn phòng Plataforma Arquitectura (chi nhánh ArchDaily tại Tây Ban Nha) đã lên một danh sách dự đoán các vấn đề trọng điểm trong 2018 dựa trên những quan sát từ 2017. Theo đó, những chủ đề như: Kiến trúc và phụ nữ; Kiến trúc xã hội; Kiến trúc nông thôn; Kiến trúc và thực tế; Vật liệu tre; Phong cách sống của thế hệ trẻ sẽ là những vấn đề đáng chú ý trong năm 2018.

Những thách thức của kiến trúc hiện đại trong bối cảnh nông thôn

(Đề xuất bởi Fernanda Amaro)

Như kiến trúc sư Rem Koolhaas chia sẻ năm 2016: “Nắm bắt được bối cảnh nông thôn là thách thức hiện nay đối với kiến trúc”. Đó là nơi các nhà kiến tạo lãng quên hàng thập kỉ và bị lu mờ bởi các vùng thành thị phát triển (dù các vùng đất ấy chỉ chiếm 2% tổng quỹ đất toàn thế giới). Koolhaas đã chỉ ra cho chúng ta góc nhìn mới về một tương lai tập trung giải quyết các khoảng không gian bị lãng quên, còn nguyên sơ, thưa thớt và rời rạc này. Và các kiến trúc sư nên là những người đi tiên phong trong công cuộc thay đổi ấy.

Kiến trúc những năm gần đây đang rộ lên những ý kiến ủng hộ việc tập trung tiếp cận các vùng địa phương nhằm thấu hiểu lối sống của người dân, các kĩ thuật truyền thống, những chất liệu xây dựng địa phương và hình thái bản địa. Từ đó người kiến trúc sư có thể đưa ra những hoạch định xây dựng hài hòa, thân thiện và tôn trọng bản địa đối với môi trường thiên nhiên – xã hội ở nơi đó.

Phong trào ủng hộ này dù mới chớm nở nhưng được mong đợi sẽ tạo nên thành công rực rỡ trong 2018. Trong năm nay chúng ta chắc chắn sẽ được thấy nhiều hơn nữa các dự án phát triển ở khu vực nông thôn và kiến tạo cảm hứng từ những cảnh quan thiên nhiên, công trình dân gian tại mỗi địa phương.

Kiến trúc xã hội

(Đề xuất bởi Nicolás Valencia)

Phong trào kiến trúc hiện nay là ủng hộ kiến trúc xã hội, tôn trọng lối kiến trúc không chính thống, trân trọng những kĩ thuật bản địa và cam kết giúp đỡ những người bị bỏ lại trong xã hội. Xu hướng này không những được ủng hộ từ các thế hệ mới mà còn ngày càng mạnh mẽ khi Alejandro Aravena trở thành giám đốc của Hội trợ triển lãm lưỡng niên Kiến trúc Venice lần thứ XV và đoạt giải Pritzker năm 2016.

Kiến trúc xã hội nổi lên như là một phản ứng đối với học thuyết bản địa và tính thẩm mỹ, nó đã trở thành tiêu chuẩn thành công trong các tác phẩm đương đại. Tuy nhiên, giống như tất cả các tiên phong trước đó, sẽ vẫn có thành công, thất bại và những mâu thuẫn.

Kiến trúc tái thiết sau thiên tai

(Đề xuất bởi Karina Zatarain)

Từ xưa đến nay, kiến trúc luôn đóng một vai trò quan trọng trong việc tái tạo và tu bổ lại công trình sau các thảm họa thiên nhiên. Những thách thức và hạn chế về thời gian đã buộc các nhà kiến trúc sư phải luôn đề ra được các giải pháp mới lạ và phi truyền thống để đem lại cuộc sống tốt hơn cho cộng đồng dân cư gặp nạn. Trong những năm gần đây, nhiều sáng kiến tái thiết sau thiên tai đã được công nhận với sự cống hiến hết mình và những giải pháp thiết kế hiệu quả.

Điển hình như giải Pritzker năm 2014 đã thuộc về kiến trúc sư người Nhật Bản – Shigeru Ban với những dự án ấn tượng của mình. Cộng đồng quốc tế còn đánh giá cao những thử nghiệm và sáng tạo trong việc sử dụng các vật liệu như giấy và bìa các tông cho các tòa nhà và công nhận những nỗ lực giúp đỡ người vô gia cư sau thảm hoạ thiên nhiên hoặc trong vùng tị nạn của ông.

Năm ngoái, dự án Tái thiết sau động đất ở Guangming của Đại học Trung Quốc Hong Kong và Đại học Khoa học và Công nghệ Côn Minh được vinh danh là “Công trình của năm” tại lễ bế mạc Liên hoan Kiến trúc Thế giới (WAF) 2017. Công trình dựa trên kỹ thuật xây dựng đất đầm mới và tiết kiệm hơn với khả năng phòng chống các hoạt động địa chấn hiệu quả. Đặc biệt, hội đồng giải thưởng đánh giá cao tính linh hoạt của công trình, dễ dàng áp dụng tại bất kỳ nơi nào phải hứng chịu các thảm họa địa chấn và nạn đói nghèo trên thế giới. Gần đây nhất, sau hai trận động đất tàn phá tại trung tâm của Mêhicô vào tháng 9 năm 2017, các nhà tiên phong tái thiết đều đứng lên giúp đỡ, dẫn đầu là hiệp hội kiến trúc của đất nước.

Mặc dù từ “xu hướng” đem đến một cảm giác thoáng qua và hời hợt nhưng làn sóng mới trong kiến trúc này vẫn được kỳ vọng phát triển.

Đồ họa kiến trúc trong thời đại hậu kỹ thuật số

(Đề xuất bởi Karina Zatarain)

Không thể phủ nhận rằng công cụ số hóa trong những năm qua đang chiếm ưu thế trong việc thể hiện đồ họa kiến trúc, từ đó tạo ra những hình ảnh siêu thực và lấn át những phương pháp đồ họa cũ. Tuy nhiên, mặc dù thông qua công nghệ chúng ta có thể sáng tạo ra những không gian ngày một chân thực hơn, nhưng một số kiến trúc sư cho rằng cần bảo đảm mối quan hệ mật thiết giữa nghệ thuật và kiến trúc trong việc trình bày đồ họa kiến trúc – điều mà các công cụ kỹ thuật số đã làm lu mờ.

Một số công ty kiến trúc đương đại đã chọn cách tránh xa chủ nghĩa siêu thực đang thịnh hành bằng cách kết hợp các công cụ kỹ thuật số sẵn có với hình ảnh cắt dán mang tính biểu tượng – tạo ra xu hướng mới: Phương pháp trình bày “hậu kỹ thuật số”. Chắc chắn đây mới chỉ là sự khởi đầu của một giai đoạn chọn lựa giữa công nghệ tuy chất lượng mà thiếu hồn với những yếu tố biểu cảm vốn có trong kiến trúc.

Kiến trúc chính trị – Khi sự sáng tạo bị giới hạn bởi luật lệ và tương lai của các thành phố

(Đề xuất bởi Fabián Dejtiar)

Có rất ít các công trình kiến trúc ở Mỹ – Latin có tính sáng tạo ngoài quy chuẩn luật pháp được phát triển. Các “thành phố lý tưởng” (Utopia) được quản lý quy củ thì thường không bền vững bởi chúng lệ thuộc vào những thăng trầm của chính trị và kinh tế. Vậy nếu đặt các quy tắc sang một bên, thì giải pháp để tính sáng tạo có thể song hành với các luật lệ quy định ở Mỹ Latinh, từ đó phát triển tương lai của thành phố?

Theo kiến trúc sư người Tây Ban Nha – André Jaque chia sẻ trong Triển lãm lưỡng niên kiến trúc và chủ nghĩa của Chilê lần thứ XX (2017): “Có thể mặc định các kiến trúc sư là những chính trị gia, vậy điều quan trọng của người kiến trúc sư là họ sẽ sử dụng “hình thức chính sách” nào để bảo đảm tính sáng tạo.“

Một kiến trúc sư tham gia chính trị là một nhà hoạt động sáng tạo làm việc với các vấn đề về quản lý, là người đẩy lùi giới hạn để có thể phục vụ xã hội. Việc tăng cường vai trò chính trị và vị trí chủ động của người kiến trúc sư sẽ tạo ra những thay đổi cho một tương lai phát triển của các thành phố. Ví dụ điển hình như thành phố Mexico sẽ thay đổi quy định đối với các công trình sáng tạo của mình để chuyển sang tập trung vào khả năng phục hồi trong bối cảnh thảm họa thiên tai vừa qua.

Sự lên ngôi của phụ nữ trong ngành kiến trúc

(Đề xuất bởi Camila Marín and Pola Mora)

Theo định nghĩa của Học viện Hoàng gia Tây Ban Nha về Chủ nghĩa nữ quyền, đó là: “Một hệ tư tưởng ủng hộ phụ nữ nên có những quyền như nam giới”.Theo đó đã có rất nhiều phong trào nổi lên trong những năm gần đây với mục tiêu đòi lại quyền bình đẳng giữa nam và nữ giới, yêu cầu được làm việc trong một môi trường tốt hơn.

Năm 2018 là sự bùng nổ rộng rãi các phong trào nữ quyền dưới hình thức diễu hành ở khắp các thành phố trên thế giới, cùng với các chiến dịch lan truyền trên mạng xã hội một cách mạnh mẽ với những từ khóa như: “#NiUnaMenos”, “#HeForShe” và “#MeToo”. Tuy chưa xuất hiện nổi cộm như các năm trước, nhưng các vấn nạn phụ nữ bị phân biệt đối xử cũng như bị quấy rối nơi làm việc đang ngày càng được lôi ra ánh sáng và được chú ý ở mọi nơi trong 2017, cụ thể như phụ nữ phải làm việc nhiều giờ hơn và họ dễ bị sa thải khi làm mẹ.

Bất kể ngành nghề nào cũng tồn tại vấn đề này. Đó là lý do tại sao năm nay xuất hiện một loạt các bài báo và các sự kiện thảo luận về vấn đề này cũng như trao quyền cho phụ nữ trong giới kiến trúc, xuất phát từ nguyên tắc của ngành kiến trúc. Những bài viết mới này đã khuyến khích họ quyết nắm lấy phần thắng trong các cuộc tranh luận công khai.

Cũng trong năm nay, để ủng hộ chủ nghĩa này, vị trí giám đốc của Triển lãm lưỡng liên Kiến trúc Venice sẽ có hai nữ kiến trúc sư đảm nhận – Yvonne Farrell và Shelley McNamara. Đồng thời, danh sách các giám tuyển tại gian hàng triển lãm mỗi quốc gia đã có sự tham gia đông đảo của nữ giới hơn so với các năm trước. Điển hình như các nước Chi lê, Tây Ban Nha, Pe-ru, I-rắc và Bra-zin.

Vật liệu Tre

(Đề xuất bởi José Tomás Franco)

Tre vẫn luôn hiện hữu cùng con người và phục vụ con người qua nhiều thế hệ ở những nơi có nhiệt độ cao nhất của hành tinh.  Dù tre đôi khi được ví như “loại vàng ‘xanh’ của người nghèo” nhưng loại vật liệu đa năng với hơn 1500 công dụng đã và đang dần mất kết nối với người nghèo. Trong lĩnh vực xây dựng, công dụng chính hiện nay của tre là sức cản, tính linh hoạt và hiệu quả, đồng thời đại diện cho vẻ đẹp mộc mạc và tự nhiên.

Cũng chính nhờ những tiềm năng và công dụng này mà tre đang là một trong những xu hướng của năm 2018. Để đối mặt với một thế giới ngày càng ngột ngạt do ô nhiễm và chất thải từ ngành xây dựng thì việc chúng ta học hỏi kinh nghiệm từ những nghệ nhân có thâm niên trong kỹ thuật dùng tre là một trong những điều cần ưu tiên trong kiến trúc.

Cách thế hệ trẻ xử lý và sử dụng không gian

(Đề xuất bởi biên tập viên Piedad Rojas)

Thế hệ trẻ thường có xu hướng đi ngược lại với những thế hệ trước, họ có tính quyết đoán và luôn khao khát trải nghiệm những điều mới lạ. Theo một số khảo sát trên những người trẻ tuổi, họ đang có chiều hướng giảm hứng thú với chuyện lập gia đình, nếu có thì cũng rất muộn, thậm chí một số người không muốn có con. Cuộc sống với họ vô cùng bận rộn và cuồng nhiệt, dường như họ không có đủ thời gian dành cho việc nhà. Và nhiều trường hợp họ còn ở chung với bạn bè.

Về sự nghiệp, xu hướng “làm việc tự do” và định hướng “tự làm chủ” của thế hệ trẻ cũng bùng nổ mạnh. Họ thích không gian có thể tích hợp được mọi hoạt động. Chính vì vậy, thị trường nhà ở hiện nay không còn hiếm những căn hộ diện tích nhỏ, có phong cách tối giản nhưng đa năng, linh hoạt và hiện đại. Năm 2018 có thể sẽ là năm xu hướng những căn hộ tối giản lên ngôi, tạo ra những góc nhìn mới, những sự thay đổi mang tầm nhìn tương lai.

Thiết kế kiến trúc gắn liền với thực tế

(Đề xuất bởi José Tomás Franco)

Năm 2017, nhiều độc giả phản ánh về hành nghề kiến trúc hiện này chưa có đủ kiến thức về thi công xây dựng. Nguyên nhân chủ yếu từ quá trình đào tạo tại các trường đại học không giảng dạy đầy đủ kiến thức thực tế nên buộc các kiến trúc sư phải học từ chính công việc hàng ngày. Việc cải thiện kiến thức thực tế trong quá trình đào tạo là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo chuẩn mực trong thiết kế. Đào tạo và đề cao việc thể hiện bằng mô hình ở tỷ lệ thực trong trường học cũng là một cách giúp các nhóm KTS có cách trình bày phương án và cách tiếp cận trực quan hơn.

Xem toàn bộ bản gốc tại: The 9 Architecture Topics You Need To Know About in 2018

Khánh Linh – TCKT.VN
(Biên dịch từ Archdaily)
© Tạp chí kiến trúc