Xây nhà hát ở Hà Nội: Xây sao cho hiệu quả?
Nhà hát được ví như “thánh đường” của các loại hình nghệ thuật biểu diễn. Không có các sân khấu được đầu tư một cách chuyên nghiệp và có hệ thống, nghệ thuật biểu diễn sẽ mãi chỉ dừng lại ở tầm vóc của gánh hát rong. Đó là thực trạng dễ nhận thấy ở những nhà hát hiện nay tại Hà Nội.
Nhà hát Tuổi Trẻ (Số 11 – Ngô Thì Nhậm) có lối vào và bãi đỗ xe rất nhỏ, chật hẹp
Nhà hát nhiều nhưng vẫn tìm “đỏ mắt”
Hà Nội hiện có hơn 20 nhà hát và Trung tâm biểu diễn nghệ thuật, tuy nhiên số lượng các nhà hát đủ tiêu chuẩn đáp ứng yêu cầu tổ chức những chương trình biểu diễn chuyên nghiệp chỉ đếm trên đầu ngón tay. Đó là lý do phần lớn các show ca nhạc hoành tráng chỉ có thể tổ chức tại Nhà hát Lớn, Cung Hữu nghị Việt Xô hoặc Trung tâm Hội nghị Quốc gia chứ rất ít khi diễn ra tại các không gian khác.
Xét về kiến trúc nhà hát cũng như hệ thống phòng chức năng, các công trình phụ trợ, tại Hà Nội chỉ có các nhà hát từ thời Pháp thuộc là được đầu tư quy mô và bài bản. Các nhà hát hay Trung tâm biểu diễn nghệ thuật còn lại chủ yếu vẫn đang được xây dựng mà chưa có sự tư vấn kiến trúc, công năng sử dụng của giới làm nghề chuyên nghiệp, chính vì vậy nhiều thứ vẫn chưa được đồng bộ và hiệu quả.
Lấy ví dụ như một số yếu tố kĩ thuật liên quan đến chiều cao của trần nhà hát, hệ thống tường xử lí tiêu âm, khung, gá treo đạo cụ trên sân khấu, hệ thống âm thanh, ánh sáng, v.v… không đồng bộ và đúng tiêu chuẩn sẽ gây khó khăn rất nhiều cho đơn vị tổ chức nếu muốn thực hiện những chương trình ca nhạc, biểu diễn chuyên nghiệp.
Hệ thống các công trình phụ trợ cũng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình sử dụng nhà hát. Tại một số nhà hát hiện nay như nhà hát Tuổi Trẻ, rạp Kim Mã, nhà hát múa rối nước Thăng Long, v.v… nằm trên các con phố chật chội, bãi đỗ, gửi xe nhỏ và hẹp khiến khán giả đến xem chương trình cảm thấy rất bất tiện.
Hậu quả dễ nhận thấy nhất từ việc xây nhà hát nhưng không tính toán kỹ công năng sử dụng cũng như hiệu quả lâu dài đó là có những nhà hát được đầu tư rất tốn kém nhưng khi đi vào hoạt động thì không đạt yêu cầu, dẫn đến đơn vị có nhu cầu thuê để tổ chức chương trình tìm “đỏ mắt” vẫn không có địa điểm ưng ý, nhà hát hàng tháng trời mới sáng đèn vài lần, không tạo ra đủ chi phí duy trì hoạt động.
Cần những tầm nhìn dài hạn
Để các nhà hát xây dựng xong đạt được hiệu suất tối đa, tránh đầu tư lãng phí, cách thiết thực nhất là đa dạng hóa mục đích sử dụng của nhà hát và có sự tính toán kỹ lưỡng đối với những tiêu chuẩn kĩ thuật, hệ thống trang thiết bị trong nhà hát sao cho đồng bộ, phục vụ được nhiều loại hình nghệ thuật, tổ chức sự kiện với các quy mô khác nhau.
Trần nhà hát với nhiều thiết bị kĩ thuật hiện đại tại nhà hát August Wilson, New York
Tại một số nước trên thế giới, không gian nhà hát thậm chí còn có thể đồng thời là nhà thi đấu. Khi tổ chức thi đấu thể thao, hệ thống tạo âm thanh khuyếch đại sẽ được sử dụng, nhưng khi phục vụ các sự kiện ca nhạc lớn, môi trường âm thanh sẽ được điều chỉnh để đưa về chuẩn. Phía trên trần các nhà hát bao giờ cũng là một hệ thống hỗ trợ kĩ thuật rất lớn được tự động hóa với các bản vẽ kỹ thuật chi tiết đến từng con ốc để cung cấp cho các đơn vị có nhu cầu thuê địa điểm. Hàng ngày, khi nhà hát không được sử dụng, nó trở thành địa điểm thăm quan cho du khách, tạo thành quy trình khai thác rất hợp lý và tận dụng tối đa được hiệu quả sử dụng.
Trên thực tế, mô hình trung tâm tổ chức biểu diễn và sự kiện đa chức năng không phải là điều gì quá mới mẻ trên thế giới. Câu chuyện là nhà đầu tư cần tính toán như thế nào với tổ hợp đó để các hoạt động diễn ra có hiệu quả và tạo hiệu ứng tương tác cho môi trường đầu tư và kinh doanh.
Trong thời gian tới, Hà Nội sẽ có sự ra mắt của một số tổ hợp Biểu diễn nghệ thuật & Tổ chức sự kiện mới mà gần đây nhất sẽ là tổ hợp tại 87 Láng Hạ, Ba Đình, Hà Nội do Công ty Cổ phần Ngôi Sao Thiên Hà làm chủ đầu tư.
Tổ hợp này bao gồm 2 chức năng: hệ thống phòng tổ chức sự kiện, hội nghị – hội thảo và nhà hát dành cho biểu diễn nghệ thuật. Đáng chú ý là nhà hát được xây dựng bằng nguồn vốn xã hội hóa với các trang thiết bị kỹ thuật hoàn toàn nhập khẩu từ nước ngoài. Nhà hát cũng được giới chuyên môn trong nghề đánh giá là có hệ thống trình chiếu, các thiết bị âm thanh, ánh sáng và hệ thống hỗ trợ hiện đại nhất tại Việt Nam hiện nay. Được biết, nhà hát đang gấp rút chuẩn bị cho ra mắt một loại hình biểu diễn giải trí độc đáo, chưa từng xuất hiện tại Hà Nội và do ê kíp bao gồm những tên tuổi hàng đầu trong làng giải trí thực hiện. Chương trình sẽ ra mắt cùng thời điểm khai trương nhà hát này.
Hy vọng rằng với rất nhiều những bài học kinh nghiệm đã có từ những nhà hát, Trung tâm biểu diễn nghệ thuật khác tại Hà Nội, đơn vị này sẽ có những bước đi khôn ngoan để có các chương trình hoạt động hiệu quả, biến địa chỉ này trở thành điểm đến quen thuộc cho những chương trình nghệ thuật quy mô và chất lượng.
