KTS Michel Rojkind: “Kiến trúc nên nói về những gì nó có thể làm được”

Đoạn trích sau cuộc phỏng vấn của tôi với Rojkind đã hoàn thành sau một loạt các cuộc trò chuyện mà tôi đã thực hiện ở Mexico City trong khi chuẩn bị triển lãm“Something Other than a Narrative” từ series  Architects’ Voices and Visions tại Facultad de Arquitectura tại Đại học Nacional Autónoma de México, UNAM.

Cineteca Nacional / Rojkind Arquitectos. Hình ảnh © Jaime Navarro

Vladimir Belogolovsky: Bạn có thể nói về cách văn phòng của anh hoạt động được không?

Michel Rojkind: Chúng tôi tập trung vào các chiến lược thiết kế. Chúng tôi không chỉ đơn giản là tuân theo các yêu cầu của khách hàng; chúng tôi đặt câu hỏi về ý định của họ và đưa ra nhiều gợi ý ngoài kiến ​​trúc. Dự án thú vị nhất của chúng tôi là Foro Boca, ngôi nhà mới của Dàn nhạc giao hưởng Boca del Rio Philharmonic ở Veracruz. Tổ chức này được thành lập vào năm 2014 và nó chưa bao giờ có văn phòng riêng trước đây. Phòng hòa nhạc mới nằm bên bờ biển, ngay trung tâm đời sống văn hóa của thành phố. Dự án này rất thú vị vì không chỉ có phòng hòa nhạc cho dàn nhạc mà còn kết hợp nhiều chương trình nghệ thuật khác nhau như nhà hát, phòng diễn tập, rạp chiếu phim và thư viện âm nhạc.

Chúng tôi cũng đã gặp chính quyền địa phương và thảo luận về việc tái phân vùng trực tiếp toàn bộ khu vực, nơi sẽ chịu ảnh hưởng của tòa nhà mới. Vì vậy, dự án của chúng tôi đã phát triển thành một dự án quy hoạch tổng thể có tác động lớn đến toàn thành phố, bao gồm cải thiện cơ sở hạ tầng đô thị, cải tạo khu vực ven biển và kế hoạch tăng mật độ dân cư khu vực lân cận. Trong khi dự án đang được xây dựng, chúng tôi cũng nỗ lực cải thiện một khu vực lớn hơn nữa. Chúng ta cần biết rằng kiến ​​trúc sẽ không tự giải quyết vấn đề của nó. Nói cách khác, các tòa nhà đơn lẻ sẽ không giải quyết được vấn đề gì.

Kiến trúc chỉ là phần cứng; vẫn cần một phần mềm. Và ai đang thiết kế nó?

KTS Michel Rojkind

VB: Anh, với tư cách là một kiến ​​trúc sư, đảm nhận vai trò đó, phải không?

MR: Còn ai nữa? Kiến trúc phải thu hút được mọi người.

VB: Bằng cách nào?

MR: Chà, chúng tôi làm mọi thứ phức tạp hơn. [Cười.] Ở đây chúng tôi không chỉ là kiến ​​trúc sư. Chúng tôi đang tập hợp các chuyên gia như nhà xã hội học, nhà nhân chủng học, cố vấn tài chính, cũng như các nhà thiết kế cảnh quan, đồ họa và công nghệ,… Tôi sẽ cho anh một ví dụ: Khi chúng tôi làm việc trên Mercado Roma ở Mexico City, chúng tôi đã bị chỉ trích vì cố gắng làm một phiên bản hiện đại của một khu chợ, một cái gì đó có thể được tìm thấy ở Barcelona hoặc New York. Chúng tôi đã nói rằng ở đây tại thị trường Mexico đã tồn tại và họ là những gì họ đang có. Nhưng chúng tôi bắt đầu làm việc với dự án này từ trong ra ngoài và không phải vì khách hàng yêu cầu tôi, mà vì cách mà chúng tôi làm việc.

Ý tưởng là chúng tôi phải hiểu ai là người chơi chính hoặc ai có thể biến mất và ai là người chúng tôi cần phải bước ra và tìm kiếm. Chúng tôi biết rằng chúng tôi muốn làm một khu chợ ẩm thực, vì vậy thật hợp lý khi chúng tôi tiếp cận các đầu bếp muốn làm việc ở đó, chứ không chỉ tạo ra không gian cho thuê. Những sự hợp tác này kích thích công việc của chúng tôi. Chúng tôi muốn bị “ô nhiễm” bởi những ý tưởng khác của mọi người. Càng làm việc với những người không phải là kiến ​​trúc sư, công việc của tôi càng trở nên đa dạng và phù hợp. Tôi thích khi ranh giới sáng tạo giữa kiến ​​trúc, thiết kế công nghiệp, thiết kế đồ họa và rất nhiều ngành khác bị phá bỏ. Một dự án nên được thúc đẩy bởi những ý tưởng tốt nhất có thể. Quan trọng nhất, nếu chúng ta chia sẻ kiến ​​thức của mình, chúng ta sẽ học hỏi lẫn nhau và tạo ra sự phát triển lớn hơn. Hợp tác là sức mạnh. Bất cứ khi nào tôi hoặc bất kỳ ai trong số những người chúng tôi cùng hợp tác đưa ra ý tưởng hay, chúng tôi sẽ ngay lập tức chia sẻ điều đó.

Mercado Roma / Rojkind Arquitectos. Hình ảnh © Jaime Navarro

VB: Anh trở nên có giá trị hơn khi mang lại sự đa dạng cho khách hàng của mình?

MR: Chính xác, bởi vì khách hàng của tôi luôn có thể thuê một kiến ​​trúc sư khác nhưng nếu tôi là cố vấn và nhà tư tưởng của anh ấy, và là chiến lược gia, anh ấy muốn tôi ở đó. Tôi ở đó để kích động suy nghĩ của anh ấy.

VB: Điều này khá thú vị khi bạn thể hiện vai trò là một kiến ​​trúc sư. Đối với bạn thiết kế một tòa nhà là không đủ. Làm thế nào bạn sẽ xác định vai trò của bạn như là một kiến ​​trúc sư đương đại?

MR: Vai trò của tôi là tìm kiếm, kết nối và loại bỏ các sai lầm. Nếu tôi nói – tôi là một kiến ​​trúc sư, tất cả những gì tôi muốn làm là tạo ra một tòa nhà. Điều đó chỉ tạo ra ranh giới. Là kiến ​​trúc sư, chúng ta phải hòa trộn và hòa tan, chúng ta phải tìm cách làm việc với những người khác Tôi gọi đó là đồng trách nhiệm. Chúng ta cần tìm và tập hợp tất cả các bên liên quan có tiềm năng. Có một sự mất kết nối giữa hình thức và bất hình thức. Mexico phát triển mạnh về sự bất hình thức. Thật là đẹp – bạn có thể thấy biển hiệu của các khu chợ và cửa hàng lộn xộn sáng lên ở khắp mọi nơi. Chúng tôi có sự sinh động đáng kinh ngạc này bởi vì chúng tôi biết rằng về mặt chính trị, hệ thống của chúng tôi không hoạt động nên mọi người cần liên tục ứng biến và rất kiên cường để thích nghi với hoàn cảnh và thành phố.

Vì vậy, khi tôi có những khách hàng chính thức, những người chỉ muốn thực hiện một dự án, tôi luôn cố gắng cung cấp một liên kết đến một thông tin tiềm năng. Ví dụ, khi chúng tôi được thuê để thiết kế lại một siêu thị địa phương, tôi đã đề xuất với khách hàng để thiết lập một khu chợ không chính thức vào cuối tuần thay cho bãi đậu xe của họ và xem mọi người sẽ bán loại sản phẩm nào ở đó. Sau đó, các nhà cung cấp phổ biến nhất có thể được mời đến cửa hàng và đó là cách liên kết mạnh mẽ với cộng đồng có thể được thiết lập. Thông thường các chiến lược thiết kế này mạnh hơn so với diện mạo vật lý của một tòa nhà cụ thể. Không phải là tôi không tin vào sức mạnh của kiến ​​trúc, nhưng nó có thể còn hơn thế nữa.

Là kiến ​​trúc sư, chúng ta phải hòa trộn lẫn hòa tan; chúng ta phải tìm cách làm việc với những người khác Tôi gọi đó là đồng trách nhiệm. Chúng ta cần tìm và tập hợp tất cả các bên liên quan tiềm năng.

Cineteca Nacional / Rojkind Arquitectos. Hình ảnh © Jaime Navarro

VB: Anh cảm thấy bạn cần kích hoạt kiến ​​trúc, không chỉ để tạo một tòa nhà.

MR: Kích hoạt là từ đúng. Tôi thích nó. Và anh biết đấy, vì kinh nghiệm của chúng tôi, đôi khi chúng tôi được mời đóng góp với tư cách là chuyên gia tư vấn bằng cách phát triển các chiến lược thiết kế khác nhau. Khi các chiến lược này được xác định, khách hàng có thể chọn thuê các kiến ​​trúc sư khác cho dự án.

VB: Anh đến với kiến ​​trúc từ âm nhạc. Bạn có nghĩ rằng có một kết nối hữu hình giữa âm nhạc và kiến ​​trúc?

MR: Tất nhiên rồi. Đúng là cả âm nhạc và kiến ​​trúc đều có những phẩm chất phổ biến như nhịp điệu và sự lặp lại. Nhưng với tôi, bản chất nằm ở một nơi khác. Tôi thấy tất cả các ngành học là vô biên và liên kết với nhau. Vấn đề là các ngành nghệ thuật và kỷ luật giúp tâm trí của bạn mở rộng, vì vậy bạn không thể chỉ nhìn mọi thứ như một kiến ​​trúc sư. Bạn phải nhìn mọi thứ như một kiến ​​trúc sư, nhạc sĩ, công dân, cha, bạn bè,… Tất cả những điều này sẽ khiến bạn trở thành một kiến ​​trúc sư tốt hơn.

VB: Tại sao anh lại có ý tưởng rằng điều đó  sẽ khiến cho anh trở thành một kiến ​​trúc sư tốt hơn?

MR: Bởi vì bạn sẽ cởi mở hơn và không bị mờ mờ khi nhìn mọi thứ chỉ theo cách các kiến ​​trúc sư nhìn thấy mọi thứ. Đây là điều xảy ra với rất nhiều kiến ​​trúc sư – họ trở nên rất giỏi trong công việc của họ, nhưng họ không thể nhìn thế giới qua đôi mắt của những người khác.

Tôi thích thảo luận về công việc của tôi với những người không phải là kiến ​​trúc sư. Tôi cần nghe phản hồi của họ. Nó sẽ giải quyết nhiều vấn đề hơn. Điều này rất quan trọng bởi vì phản ứng của những người như vậy không phải về kiến ​​trúc mà là về trải nghiệm của họ, và không phải kinh nghiệm nào kiến ​​trúc cũng là tất cả. Sự khác biệt giữa âm nhạc và kiến ​​trúc mà tôi phát hiện ra là khi hợp tác chúng. Nếu một nhạc sĩ nghe một nhạc sĩ khác đang chơi nhạc thì có một sự lôi cuốn tự nhiên để chơi nhạc cùng nhau. Kiến trúc sư lại thường không thích làm việc cùng mà mỗi kiến ​​trúc sư lại thích làm việc độc lập. Điều đó thật nhàm chán. Tuy nhiên, điều đó đang thay đổi. Tôi đang cố gắng thay đổi xung quanh.

Kiến trúc nên là một nguồn mở. Tôi thích tạo ra những môi trường mà giọng nói của một kiến ​​trúc sư cũng quan trọng như giọng nói của một chủ cửa hàng, đầu bếp, người bán hàng rong hoặc nhà phát triển. Điều đó sẽ tạo ra những nơi nhân đạo và mạnh mẽ hơn.

Đây là điều xảy ra với rất nhiều kiến ​​trúc sư – họ trở nên rất giỏi trong công việc của họ, nhưng họ không thể nhìn thế giới qua đôi mắt của những người khác. Tôi thích thảo luận về công việc của tôi với những người không phải là kiến ​​trúc sư. Tôi cần nghe phản hồi của họ.

The Hybrid Hut / Rojkind Arquitectos. Hình ảnh © Jaime Navarro

VB: Anh sẽ nói công việc của anh như thế nào? Ý định chính là gì?

MR: Kiến trúc là việc chuyển các nhu cầu nhất định của khách hàng thành một hình thức mang tất cả các chức năng sống. Nhưng đối với tôi, đó là không đủ; kiến trúc sư được đào tạo cho điều đó. Chúng tôi đã làm điều đó ở trường – chúng tôi đã giải quyết các vấn đề. Nhưng tôi muốn nhiều hơn nữa. Tôi muốn kích hoạt và kết nối không gian. Ví dụ, khi chúng tôi mở Cineteca National, số người tham dự của nó tăng gấp ba lần và có rất nhiều người đến đó vì nhiều lý do hơn là chỉ đi xem phim. Mọi người thích không gian và muốn dành thời gian ở đó. Ngoài ra, chúng ta, với tư cách là kiến ​​trúc sư, không nên lo lắng về việc thiết kế mọi thứ 100%. Chúng ta cần để lại không gian cho những điều xảy ra và để mọi người tiếp quản. Chúng ta đâu thể lập kế hoạch cho tất cả mọi thứ. Xã hội thay đổi nhanh hơn chúng ta nghĩ. Những gì chúng ta có thể làm là để mọi người sử dụng không gian của chúng ta và học hỏi từ đó và sử dụng kiến ​​thức đó trong dự án tiếp theo của chúng ta.

VB: Là một kiến ​​trúc sư, anh luôn cố gắng vượt ra ngoài giới hạn. Liệu điều này có phải là ngay cả trước khi bạn biết dự án là về thứ gì thì bạn đã có lịch trình của riêng mình không? Nó là gì? Điều gì trong bạn tiến xa hơn tất thảy?

MR: Sự hào phóng. Hãy tưởng tượng nếu tất cả khách hàng hào phóng hơn với cộng đồng của chúng tôi bằng cách xây dựng các công viên mới, cung cấp vỉa hè rộng hơn,… Chúng tôi không có một chính phủ tốt, vì vậy chúng tôi phải tìm các phương tiện khác để cải thiện không gian công cộng của chúng tôi. Kiến trúc sư cần phải lựa chọn nơi mà chính phủ thất bại. Quên kiến ​​trúc mang tính biểu tượng đi, tôi ghét điều đó. Tôi chỉ mong kiến ​​trúc sẽ trở thành biểu tượng như những nơi có ý nghĩa tạo ra kết nối xã hội tốt với cộng đồng địa phương. Kiến trúc nên là về những gì nó có thể làm, không phải những gì nó có thể trông như thế nào.

Kiến Việt