Không gian công cộng như chiếc “van” giúp giảm áp lực cuộc sống
Không gian công cộng (KGCC) có thể được ví như những chiếc “van”, giúp giảm áp lực cuộc sống, vốn ngày càng trở nên căng thẳng tại khu vực đô thị, KCN, các khu vực đang thay đổi do quá trình đô thị hóa.
Hiện nay, ở đô thị, KGCC phục vụ sinh hoạt, vui chơi, giải trí… của người dân đã được quan tâm nhiều hơn. Các loại hình KGCC đô thị đã được tạo lập phong phú hơn, kết hợp nhiều hình thức khai thác sử dụng như phố đi bộ, khu vui chơi, mua sắm, công viên cây xanh, mặt nước…
Ở khu vực nông thôn, KGCC thường rất linh hoạt, bởi nó gắn với tập quán sinh hoạt và sản xuất của người dân. KGCC có thể là sân đình, sân chùa…, thậm chí khoảng sân giếng nước đầu làng. Theo quy hoạch nông thôn mới, nhiều xã, thôn hiện nay đã có nhà văn hóa, sân thể thao…, là điểm sinh hoạt giao lưu cộng đồng cho người dân.
Tuy nhiên, việc phát triển KGCC tại Việt Nam vẫn còn nhiều tồn tại. Chúng ta chưa đặt mục tiêu phục vụ về đời sống tinh thần của cư dân đô thị, nông thôn, do đó việc tổ chức không gian chưa thật hiệu quả, chưa có bản sắc riêng. Không gian công cộng chưa thực sự là không gian mở cho cộng đồng, chưa tạo được dấu ấn đô thị đối với du khách tham quan từ nơi khác đến…
Thậm chí, một số người quan niệm công cộng có nghĩa là miễn phí, là tự do sử dụng. Điều này dẫn đến hệ quả là vô số ao hồ đã bị lấp để biến thành đất thương mại, người dân dễ lấn chiếm các hệ thống hành lang sông rạch trong TP, vỉa hè và các khoảng KGCC làm nơi mưu sinh…
Cùng với xu thế hội nhập, những thách thức mới trong điều kiện biến đổi khí hậu và nước biển dâng đang ngày một gia tăng thì các KGCC của đô thị, nông thôn đặc biệt các khu vực ven biển sẽ ít nhiều bị ảnh hưởng. Việc này sẽ kéo theo hệ quả việc sụt giảm nguồn thu từ các dịch vụ thương mại, du lịch đặc biệt đối với khu vực ven biển; gây thiệt hại trực tiếp đến phát triển kinh tế của từng địa phương, đời sống sinh hoạt của người dân đối với đô thị, nông thôn vùng đồng bằng và vùng trung du, miền núi.
Trong bối cảnh đó, việc đổi mới công tác lập quy hoạch, đưa ra những giải pháp quy hoạch phù hợp với sự phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao chất lượng sống của người dân là trách nhiệm của chính quyền địa phương và người dân.
Cụ thể, cần đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền và nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận của các cấp chính quyền và cộng đồng trong tiếp cận yêu cầu phát triển KGCC; Ban hành tiêu chuẩn quy hoạch chi tiết và thiết kế KGCC phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội của vùng miền và hội nhập với các tiêu chuẩn quốc tế; Xây dựng các mô hình cải tạo, phát triển KGCC với sự tham gia của người dân; Huy động các nguồn lực trong xã hội, hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, kỹ thuật xây dựng và quản lý KGCC tại các đô thị và nông thôn.
Sau cùng, cần nghiên cứu bổ sung các chính sách thu hút đầu tư, phát triển KGCC. Để làm được điều này thì cần xác định rõ quyền sở hữu, quyền sử dụng và quản lý các công trình công cộng trong phạm vi KGCC được xác định nhằm thu hút các nhà đầu tư.
KTS Phan Thị Mỹ Linh
Thứ trưởng Bộ Xây dựng
