Thư viện trung tâm Bắc Kinh

Thư viện mới tọa lạc tại Quận Tongzhou, cửa ngõ phía đông của thủ đô. Là một trong ba tòa nhà văn hóa lớn mới ở Tongzhou, Thư viện Bắc Kinh tiếp tục khẳng định khu vực này vừa là một quận sôi động vừa là phần mở rộng của kết cấu đô thị Bắc Kinh. Công trình này neo giữ quy hoạch tổng thể đầy tham vọng của khu phố và sẽ giúp thúc đẩy quá trình chuyển đổi từ một khu vực tương đối kém phát triển thành một điểm đến nghệ thuật và văn hóa sôi động. Các tuyến giao thông công cộng mới đến trung tâm Bắc Kinh đang được triển khai, hứa hẹn sẽ tích hợp Tongzhou hơn nữa với thành phố và thu hút du khách đến tiểu trung tâm này. 

Địa điểm: Thông Châu, Bắc Kinh, Trung Quốc
Kiến trúc sư: Snøhetta
Diện tích: 75.000m²
Năm: 2023
Ảnh: Yumeng Zhu

Khoảng một thập kỷ trước, người ta cho rằng thư viện là một loại hình đang dần biến mất vì quá trình số hóa ngày càng giúp thông tin có thể truy cập được ở mọi lúc mọi nơi. Để khôi phục lại sự liên quan của thư viện trong thế kỷ 21, Snøhetta đã đặt ra mục tiêu đưa ra một tầm nhìn mới về diện mạo, hoạt động và phục vụ cộng đồng của thư viện. Thư viện Bắc Kinh tập trung vào tính vật lý của một cuốn sách như một vật thể và hoạt động có ý thức lật từng trang để tiếp nhận từ ngữ viết như trải nghiệm chính giữa bối cảnh đẹp như tranh vẽ của những ngọn đồi, cây cối và dòng sông Tonghui.

“Chính tình yêu mà mọi người dành cho sách đã giúp các thư viện tồn tại qua thời đại kỹ thuật số và có tiềm năng mới để cống hiến nhiều hơn cho thành phố và công chúng”, Kjetil Trædal Thorsen, Đồng sáng lập và Đối tác tại Snøhetta lưu ý. “Chúng ta phải diễn giải lại mối quan hệ giữa cơ thể, tâm trí và môi trường xung quanh để khơi dậy lại niềm vui đọc sách khi không phải nhìn màn hình. Thư viện sẽ tồn tại mãi mãi”.

Để tái lập vai trò của thư viện như một trụ cột quan trọng của đời sống công cộng và trí thức, và trở thành nhiều hơn là một kho lưu trữ sách đơn thuần, Snøhetta đã định vị tòa nhà này như một trung tâm học tập, văn hóa và cộng đồng. Dựa trên nguồn gốc lịch sử của các thư viện tìm ra những phản ứng sáng tạo cho nhu cầu của thời đại và địa điểm của họ, Thư viện Bắc Kinh lấy việc trao đổi ý tưởng và đối thoại cởi mở của con người làm mục đích cốt lõi của mình. Trong suốt, có những không gian dành riêng cho triển lãm, biểu diễn, hội nghị và phục chế sách cổ. Tòa nhà này kiên quyết bác bỏ lập luận rằng thư viện đang trở thành một kiểu học bị bỏ hoang với vô số khả năng mà nó tạo ra, bằng cách thúc đẩy mối liên hệ cảm xúc giữa sách, con người và cảnh quan thiên nhiên bên ngoài. “Vai trò của thư viện trong xã hội và cách mọi người sử dụng chúng đã thay đổi rất nhiều”, Robert Greenwood, Đối tác và Giám đốc khu vực Châu Á – Thái Bình Dương tại Snøhetta cho biết. “Giờ đây, chúng cần phải hoạt động như những không gian cộng đồng sôi động, cho phép tương tác xã hội và chia sẻ kiến ​​thức”.

Tòa nhà ốp kính này mời gọi thiên nhiên vào không gian đọc sách và mang lại sự trong suốt cho môi trường nội thất phong phú khi nhìn từ bên ngoài. Ở trung tâm của thư viện là một diễn đàn chào đón rộng lớn, cao gần 16m, từ đó nổi lên những bậc thang dọc theo những đường cong nhịp nhàng, trơn tru. Được khắc qua trung tâm là một con đường quanh co được gọi là Thung lũng, đóng vai trò là động mạch lưu thông chính của tòa nhà. Thung lũng phản ánh dòng chảy của con sông Tonghui gần đó, tiếp tục liền mạch trải nghiệm cảnh quan bên ngoài và kết nối các lối vào phía bắc và phía nam để dẫn du khách đến tất cả các không gian khác bên trong.

Những ngọn đồi bậc thang nhô lên từ Thung lũng được thiết kế để tạo ra một địa hình bên trong được điêu khắc đóng vai trò là mặt đất, chỗ ngồi và giá sách – một khu vực không chính thức với các cơ hội để thư giãn, trò chuyện hoặc đọc sách một cách yên tĩnh, tất cả trong khi vẫn kết nối với không gian rộng lớn hơn. Các khu vực đọc sách và phòng hội nghị bán riêng tư được nhúng vào các ngọn đồi, trong khi các chồng sách và chỗ ngồi trên bàn được đặt trên các khu vực dài, phẳng ở trên cùng. Khu vực mở trung tâm này có thể tiếp cận hoàn toàn và kết hợp một trong những Hệ thống lưu trữ và truy xuất sách tự động (ASRS) lớn nhất thế giới.

Điểm xuyết không gian rộng lớn để chuyển tiếp giữa quy mô của Thung lũng và những cuốn sách là những cột cao, mảnh khảnh, mọc thành những tấm phẳng có hình dạng giống như lá bạch quả – ám chỉ một loài cây có niên đại 290 triệu năm tuổi có nguồn gốc từ Trung Quốc. Các tấm chồng lên nhau và các tấm kính chèn xen kẽ tạo nên một mái nhà giống như tán cây, tràn ngập ánh sáng ban ngày được lọc vào bên trong. Dưới tán cây bạch quả này, người ta có thể lên đến đỉnh nhìn ra thung lũng sách và đường chân trời của cảnh quan rộng lớn phía xa. Trải nghiệm về sự hợp nhất với môi trường xung quanh và thế giới tưởng tượng được cung cấp trong sách cho phép người đọc hình thành những ký ức độc đáo của nơi này. “Cảnh quan bậc thang và những cột giống như cây cối mời gọi du khách ngước mắt lên và tập trung ở khoảng cách xa, ngắm nhìn bức tranh toàn cảnh. Đây là nơi bạn có thể ngồi dưới gốc cây, đọc cuốn sách yêu thích của mình”, Greenwood nói. “Thư viện Bắc Kinh có chất lượng liên thế hệ, nơi bạn có thể truyền lại những câu chuyện của mình cho trẻ em và giới thiệu cho chúng những tựa sách mà bạn yêu thích”.

Ở rìa phía bắc và phía nam của tòa nhà, nơi những cây bạch quả thật được trồng ở lối vào, những ngọn đồi tập trung tầm nhìn ra bên ngoài để tăng cường hơn nữa mối liên hệ với thiên nhiên. Thư viện tôn vinh di sản thiên nhiên và văn hóa của Bắc Kinh bằng cách kết hợp việc đọc, biểu diễn và cảnh quan lại với nhau.

Thư viện Bắc Kinh xem xét lại cách các thư viện ngày nay có thể giải quyết những thách thức cấp bách về khí hậu trong khi kết hợp công nghệ tiên tiến để cải thiện trải nghiệm của du khách. Tòa nhà đã đạt được GBEL Ba sao của Trung Quốc, tiêu chuẩn bền vững cao nhất có thể đạt được trong cả nước, bằng cách giảm thiểu cả carbon hữu hình và carbon vận hành. Dự án này vừa là người quản lý môi trường vừa là người quản lý cộng đồng mà nó phục vụ. 

Việc sử dụng các thành phần mô-đun và lưới kết cấu hợp lý hóa giúp giảm thiểu chất thải sản xuất cho tòa nhà. Đối với các cột cây bạch quả, một loại mô-đun duy nhất được xoay trên lưới 9x9m khắp tòa nhà để tạo ra vẻ ngoài đa dạng trong khi vẫn hiệu quả khi chế tạo và lắp đặt. Các cột này cũng chứa công nghệ tích hợp để kiểm soát khí hậu, ánh sáng và âm thanh bên trong, cũng như thu thập nước mưa từ mái nhà để tái sử dụng cho mục đích tưới tiêu bằng cách dẫn nước vào hệ thống cơ sở hạ tầng xanh.

Mái hiên rộng rãi làm giảm lượng nhiệt mặt trời hấp thụ trên mặt tiền kính  – hiện là hệ thống kính chịu lực lớn nhất tại Trung Quốc – đạt được yếu tố thiết kế quan trọng mà không ảnh hưởng đến tính bền vững. Để tối ưu hóa mặt tiền hơn nữa, thiết kế giảm chiều cao của kính ở giếng trời phía đông và phía tây và sử dụng kính low-E cách nhiệt. Mái nhà có các thành phần kết cấu quang điện tích hợp (BIPV) thay thế cho vật liệu lợp mái và mặt tiền thông thường, tận dụng khả năng tiếp xúc chính của mái nhà với ánh sáng mặt trời để sản xuất năng lượng tái tạo.

PV/Archdaily