Rem Koolhaas: Các Kiến trúc sư đã quên mất nông thôn

Rem Koolhaas cho rằng, đang có quá ít sự chú ý tới vùng nông thôn, nơi mà sự thay đổi diễn ra nhanh hơn hầu hết các thành phố. Trong bài viết minh họa này, người sáng lập văn phòng kiến trúc OMA cho rằng cần phải có một sự đầu tư cho cuộc cách mạng nông nghiệp mới.

Bài báo này được xuất bản lần đầu trong số Icon’s September 2014: Vùng nông thôn, dưới tiêu đề “Koolhaas ở nông thôn”.

“Hơn 10 năm qua, tôi đã đi tìm kiếm, thu thập các tài liệu về một chủ đề bị lãng quên – đó là nông thôn.”

“Tôi đã thường xuyên đi du lịch tới một ngôi làng miền núi ở Thụy Sĩ, trong thung lung Engadin, và trong suốt những năm đó, tôi đã quan sát được một số thay đổi tích cực.” – Koolhaas nói.

Ban đầu, chúng tôi không nghĩ đến việc phải tìm kiếm một mô hình cho nông thôn, nhưng cuối cùng, việc áp một mô hình lên nó là điều không thể tránh khỏi.

Nó như một bức tranh thu nhỏ, chứa rất nhiều những sự thay đổi đang diễn ra ở vùng nông thôn Châu Âu.

Đây là một ngôi làng lớn khi lần đầu tiên tôi tới đây vào 20 năm trước. Kể từ đó, số dân của làng cứ giảm dần. Những người bản xứ đã rời đi, nhưng ngôi làng lại rộng hơn 2 – 3 lần.

Đây là vấn đề mâu thuẫn đầu tiên: Tại sao một ngôi làng có thể vừa sụt giảm dân số, vừa phát triển và nhân lên gấp nhiều lần trong cùng một khoảng thời gian?

Các vùng nông thôn trở thành một nơi sinh sống tạm. Nó có thể được định nghĩa như một quá trình “mỏng” – một sự phát triển trong khu vực mà bên cạnh nó, trong việc sử dụng, cường độ luôn giảm dần.

Khi chúng ta nhìn xa hơn để hiểu những sự thay đổi, những sự phát triển thú vị đã được tiết lộ.

Đây là kiểu kiến trúc chân thực của làng. Tất cả các quy tắc kiến trúc sau này nhằm mục đích duy trì tính chân thực này – họ tạo nên một thái độ hết sức khắt khe để bảo tồn, cùng với những quy định nghiêm ngặt đối với việc duy trì các tòa nhà di sản.

Ngày nay, bạn thấy một ngôi nhà bên cạnh, tiền thân của nó là một nhà kho, được cải tạo theo phong cách truyền thống.

Nó tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc bảo tồn, nhưng nó là một kiểu sáng tạo hoàn toàn khác. Nó tạo nên một kiểu hiện đại mà chúng ta chưa bao giờ gặp trước đây.

Nếu bạn nhìn vào giữa rèm che cửa của họ, bạn sẽ thấy một phong cách đương đại đặc trưng – trường phái tối giản, nhưng với một số lượng khác thường của đá gối (đệm, đệm lót, giảm chấn, làm nhẹ bớt), giống như là một kiểu làm phù hợp một sự nhức nhối vô hình.

Chúng tôi đang cố gắng để hiểu những gì xảy ra trong thế kỉ giữa hình ảnh 3 cô gái nông thôn Nga của Prokudin – Gorsky năm 1909, và cảnh vật ở quảng trường làng Thụy Sĩ ngày nay, để minh họa một tình trạng hoàn toàn khác nhau… Nó là vùng nông thôn 100 năm trước, thể hiện một kiểu lãnh thổ theo chủ nghĩa địa phương.

Đây là vùng nông thôn ngày nay – ba người phụ nữ Nam Á được thuê để chăm sóc vật nuôi (một cách tàn nhẫn), những đứa trẻ và những ngôi nhà.

Nhìn đằng xa kia, bạn sẽ thấy vùng đồng cỏ Thụy Sĩ không còn được những người Thụy Sĩ chăm sóc nữa mà thay vào đó là những người lao động được thuê từ Sri Lanka.

Nhìn qua, có vẻ đây là một công nhân trong nhà máy ở Ấn Độ, nhưng thực ra, anh ta đang làm việc trong một trang trại sữa ở Ý.

Để kiểm chứng lại những linh tính của chúng tôi về việc biến đổi ở vùng nông thôn, và để xem những người dân sống không bằng canh tác ở những vùng nông thôn đấy đang làm gì, chúng tôi đã làm một cuộc điều tra ở vùng nông thôn Hà Lan trong dải 12 x 3km, 16km về phía bắc Amsterdam.

Cái mà chúng tôi tìm kiếm là một mẫu thử khỏa mạnh của vùng nông thôn phi nông nghiệp – một loại sử dụng đất mới được gọi là “trung gian” – một vùng được cắt tỉa cẩn thận, nơi mà những gì xuất hiện trên bề mặt hầu như không liên quan đến mặt đất và trong các tòa nhà.

Khu vực lựa chọn của chúng tôi được bao bọc bởi: Phía Bắc là Stad van de Zon, một khu vực ngoại ô mở rộng bền vững mới; Phía Nam là một pháo đài ở Amsterdam Defence Line, một di sản được Unesco công nhận; Phía Đông là Beemster Polder, cũng là một di sản được Unesco công nhận; Và phía tây giáp với vùng đất nông nghiệp. Bên trong các tọa độ, chúng tôi bắt đầu khám phá ra Imtermedi – stan, vùng đất ở giữa.

Dải đất đang trải qua những biến đổi đồng thời và mâu thuẫn. Mặt khác, người nông dân được đa dạng hóa.

Đột biến thứ hai là dòng chảy của dân thành thị muốn khám phá cuộc sống nông thôn, họ bị thu hút bởi những tinh hoa của tính xác thực. Hai xu hướng đan xen vào nhau tạo nên vùng cảnh quan trung gian.

Nghề nông nghiệp hiện nay được thực hiện theo kiểu kỹ thuật số. Ví dụ như máy kéo, ra đời từ cuộc cách mạng nông nghiệp thế kỉ 19, hiện nay được thực hiện trên máy tính. Đó là một loạt các thiết bị cảm biến và tạo ra một giao diện kỹ thuật số hoàn hảo, nhưng được tách rời giữa người điều khiển và mặt đất.

Các vùng nông thôn trong cách thức làm việc của chúng tôi tương tự như ở thành phố. Người nông dân giống như chúng tôi – một công nhân fex, có thể làm việc trên một laptop tại bất cứ nơi nào.

Chăn nuôi bò sữa và ngành chăn nuôi cũng được tự động hóa trong các công đoạn: vắt sữa, cho ăn, vệ sinh chuồng trại, dọn phân được số hóa và chăm sóc bởi các robot.

Điều này không phải hoàn toàn là tiêu cực. Nó chỉ mỉa mai rằng, sự biến đổi mạnh mẽ như vậy hầu như trên radar trong nền giáo dục và tư duy của chúng ta.

Dựa trên những quan sát này, chúng tôi bắt đầu nhận ra rằng có một điều kiện hoàn toàn mới xảy ra ở vùng nông thôn.

Tuy nhiên, thực tế, tất cả sự chú ý của chúng ta đang tập trung vào màu đỏ (vùng đô thị hóa) – khu vực mà thực ra là một phần rất nhỏ của thế giới.

Trong những cuốn sách kiến trúc mà chúng tôi đang chỉ trích với những số liệu thống kê về tình trạng đô thị hóa, trong khi các câu hỏi đối xứng bị bỏ qua – đó là – những người dân di cư đến thành thị đã bỏ lại gì ở sau lưng?

Với phần còn lại, một khu vực đáng kể trên thế giới, rơi vào tình trạng cẩu thả và thiếu hiểu biết.

Tuy nhiên, nó còn tùy thuộc vào các lực lượng thị trường mà ta gặp phải trong cùng một thành phố.

Do đó, bạn có thể nhìn thấy vùng nông thôn nơi mà con người đang dần biến mất. Trong khoảng trống đó, một quá trình mới đang diễn ra và các thí nghiệm mới đang được phát triển và thực hiện.

Ở quy mô này, ngành nông nghiệp đang ngày càng quy thuận nền kinh tế thị trường và giờ đây là một trạng thái mới, một cảnh quan được số hóa hơn.

Biên giới của kỹ thuật số mới đang thay đổi cách mà chúng ta hiểu về phá hủy môi trường và chúng đang dần trở nên phổ biến hơn trong thành phố. Đó là một phần mềm, Helveta, cho phép người dân ở Amazon có thể xác định và theo dõi các cây đơn. Những vạt rừng trở thành những môi trường được bảo vệ nghiêm ngặt hơn và những thổ dân trở thành những người báo tin kỹ thuật số.

Một trật tự nghiêm ngặt khổng lồ xuất hiện ở khắp nơi. Có rất nhiều thức ăn cho bò được sắp đặt như một mạng lưới thành thị và trang trại trung tâm được ẩn trong rừng sâu và sa mạc – nông thôn là điều kiện lý tưởng cho các loại điều kiện.

Ngày nay, một trật tự kiểu siêu Đê – các – tơ đang được áp dụng đối với các vùng nông thôn, tạo điều kiện thi pháp và độc đoán, một khi kết hợp với nó, cho tới nay mới chỉ dành riêng cho các thành phố.

Các vùng nông thôn ngày nay là tuyến đầu của  công cuộc chuyển đổi. Một thế giới trước đây được quyết định bởi các mùa và tổ chức nông nghiệp cho tới nay là những thí nghiệm di truyền độc hại, khoa học, sự hoài niệm công nghiệp, di trú, mua lãnh thổ, các khoản trợ cấp khổng lồ, nơi cứ trú khác nhau, ưu đãi về thuế, đầu tư, bất ổn chính trị, hay nói theo cách khác, nó nhiều biến động hơn một thành phố tăng tốc nhanh nhất.

Các vùng nông thôn là nơi tổng hợp những khuynh hướng nằm ngoài cái nhìn tổng quan của chúng ta và không thuộc nhận thức của chúng ta. Nỗi ám ảnh hiện tại của chúng ta chỉ có thành phố thôi là rất vô trách nhiệm bởi vì, bạn không thể hiểu thành phố nếu như không hiểu nông thôn.

Chúng ta bây giờ mới chỉ bắt đầu nâng cao những hiểu biết về điều kiện mà chưa được khám phá trước đây – một quá trình sẽ còn được tiếp tục sau này.

KTS Huyền Trang – KTS Thái Linh – Kienviet.net

Dịch từ iconeye