Nâng cánh tiềm năng đô thị ven sông
(Tạp chí Kiến trúc Việt Nam) – Đà Nẵng – thành phố nằm bên bờ biển Đông, được thiên nhiên ưu đãi nhiều lợi thế tài nguyên cảnh quan đẹp và nổi tiếng. Đà Nẵng cũng luôn là một trong những thành phố tiên phong trong những công trình mới mẻ và thú vị khiến người ta phải nhớ về thành phố đáng sống và thân thiện. Sông Hàn là một ưu đãi của thiên nhiên cho Đà Nẵng, nên TP luôn mong muốn hướng tới tạo dựng một hình ảnh đô thị bên sông, mở rộng không gian kết nối với các khu vực chức năng khác trong TP. Một TP năng động hiện đại sẽ bền vững hơn nếu nó được xây dựng trên những nền tảng của lịch sử, của văn hóa “địa linh nhân kiệt” xứ Quảng.
Lần đầu tiên, một cuộc thi quốc tế về thiết kế ý tưởng quy hoạch và thiết kế cảnh quan hai bên bờ Sông Hàn được tổ chức, hướng tới xây dựng một tầm nhìn tổng thể và bền vững cho dòng sông, đánh thức những tiền năng tiềm ẩn, kiến tạo cảnh quan ven sông, thể hiện bản sắc và trở thành biểu tượng của đô thị, tạo dựng, nâng tầm thương hiệu cho thành phố và hướng tới một thành phố hoà hợp với thiên nhiên, thân thiện với môi trường, có chất lượng sống tốt, giàu sức sống kinh tế và văn hóa.
Cuộc thi tuyển chọn “Ý tưởng Quy hoạch và Thiết kế cảnh quan hai bên bờ sông Hàn, TP Đà Nẵng” do UBND TP Đà Nẵng ra quyết định tổ chức, giao Sở xây dựng TP Đà Nẵng phối hợp cùng Viện Kiến trúc Quốc gia để tổ chức thi tuyển dưới sự bảo trợ của Hội Kiến trúc sư Việt Nam. Hội đồng cố vấn chuyên môn và Hội đồng giám khảo cũng bao gồm các chuyên gia có uy tín hàng đầu trong nước và quốc tế.
Chính thức khởi động từ ngày 01/08/2016 chỉ sau 3 tháng phát động, cuộc thi đã nhận được sự ủng hộ đăng ký tham gia của 39 đơn vị tổ chức từ nhiều quốc gia trên thế giới như Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc… trong đó có 07 phương án của 07 đội thi được lựa chọn tại vòng chung kết. Các phương án tham dự cũng được triển lãm tại Trung tâm Hành chính tập trung TP Đà Nẵng cũng như trên trang thông tin điện tử www.hanriver.viar.gov.vn để lấy ý kiến rộng rãi trong cộng đồng. Qua đó đã có hơn 3655 lượt bình chọn trên trang thông tin điện tử, hơn 655 lượt khách tham quan triển lãm và bình chọn trực tiếp.
Ngày 24.11.2016, tại TP Đà Nẵng đã diễn ra Lễ Khai mạc buổi thuyết trình các phương án tham dự. Đại diện các đơn vị dự thi đã trực tiếp trình bầy các ý tưởng sáng tạo của mình trước hội đồng giám khảo quốc tế và sự hiện diện của Lãnh đạo thành phố Đà Nẵng. Ngày 25/11/2016, Hội đồng giảm khảo đã tiến hành chấm điểm các phương án dự thi. Chủ tịch hội Kiến trúc sư Việt Nam Nguyễn Tấn Vạn là chủ tịch hội đồng giám khảo. Qua đó đã bình chọn 2 phương án đồng giải nhì là Phương án DN30 và Phương án HA40; 2 phương án đồng giải ba là Phương án ES09 và Phương án MO55, Phương án DN 30 cũng đạt giải thưởng cộng đồng với số phiếu bình chọn cao nhất. Ban tổ chức cũng quyết định thay đổi cơ cấu giá trị các giải thưởng trao cho các đội đạt giải với tổng giá trị giải thưởng không đổi.
“Dòng sông là khởi nguồn cho sức sống sôi động của thành phố”
Chúng tôi tự hào được sống, làm việc, sáng tạo và xây dựng tại một thành phố như Đà Nẵng. Vì thế, những ý tưởng tham gia trong cuộc thi lần này là những “chất liệu” quý giá để Thành phố có được những gợi ý quý báu trong các kế hoạch xây dựng, và phát triển trong tương lai.
Một điều có thể nhận thấy, đó là hầu hết các phương án dự thi đã đều tôn vinh những giá trị nổi bật của Đà Nẵng. Điều đó khiến chúng tôi cảm nhận rằng, các bạn đã hiểu và đã yêu thành phố này cũng như chính người dân của thành phố. Dù là những giải pháp khác nhau nhưng đều hướng tới việc kiến tạo một không gian cảnh quan đô thị bên sông Hàn với một môi trường sống tốt, cuốn hút bởi chính nguồn lực của đô thị trong một môi trường sinh thái, môi trường xã hội nhân văn… Dòng sông trong đô thị phải là dòng sông kết nối của lịch sử, văn hóa và khơi nguồn giá trị nhân văn hòa nhịp cùng nhịp sống hiện đại của đô thị hôm nay.
Định hướng phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, có vị trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế của thành phố. Thiết kế cảnh quan bờ sông Hàn cũng sẽ làm cơ sở cho việc tiếp tục đầu tư xây dựng, phát triển hạ tầng du lịch một các đồng bộ, kêu gọi đầu tư trong và ngoài nước, hình thành các trung tâm du lịch sông – biển với quy mô hiện đại; hình thành các khu phức hợp, dịch vụ, mua sắm, nhà hàng, giải trí…; phát triển một số khách sạn lớn tại trung tâm thành phố và hai bên sông Hàn, khu đảo xanh… Từ đó sẽ phát triển các dịch vụ, giải trí, tạo các tuyến tour du lịch trên sông.
Khơi nguồn sống của dòng sông cũng như khơi nguồn cho sức sống sôi động của thành phố. Đây là cơ sở để quản lý phát triển và tổ chức triển khai các dự án quy hoạch chi tiết, các dự án đầu tư phát triển hai bên bờ sông Hàn. Sông Hàn cũng là nơi kết nối của truyền thống và hiện đại, nơi tạo cảnh quan đô thị, thành một điểm nhấn độc đáo tạo dựng hình thành đô thị bên sông.
Với một khoảng thời gian không dài, cuộc thi đã thu hút được rất nhiều tư vấn có tên tuổi trong nước và quốc tế cống hiến nhiều ý tưởng về Quy hoạch và Thiết kế cảnh quan có giá trị cho thành phố. Dòng Sông Hàn xinh đẹp cũng đang rất chờ đợi những bước chuyển mình tốt đẹp và có tính tổng thể mà các đội thi đề xuất thông qua kết quả của cuộc thi này.
Không gian trưng bày triển lãm các phương án dự thi tại Tp Đà Nẵng
Một cuộc thi có chất lượng cao với ý nghĩa thiết thực
Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam Nguyễn Tấn Vạn, Chủ tịch hội đồng giám khảo
Đánh giá chung đây là một cuộc thi có chất lượng cao. Các đội thi tuy đến từ nhiều quốc gia trên thế giới như Nhật Bản, Hàn Quốc, Bỉ, Pháp… nhưng đều thể hiện rõ sự nghiên cứu, am hiểu kỹ lưỡng về hiện trạng – bối cảnh thực tế của dòng sông Hàn và TP Đà Nẵng, từ đó nhận diện các thách thức để có các ý tưởng giải pháp giải quyết đồng bộ. Rất nhiều PA có các ý tưởng sáng tạo với các giải pháp đồng bộ, đi kèm với các định hướng chương trình hành động cụ thể với tầm nhìn lâu dài. Đặc biệt, hội đồng giám khảo của cuộc thị lần này là các chuyên gia trong nước và quốc tế có kinh nghiệm, thể hiện rõ sự chuyên nghiệp trong việc đánh giá các phương án dự thi. Cách làm việc chuyên nghiệp và công tâm, có sự thống nhất cao đã giúp nhận diện rõ những ưu thế của từng phương án đạt giải để từ đó có những kết luận trao cho cuộc thi lần này. Lãnh đạo TP Đà Nẵng đã có tầm nhìn khi tổ chức được một cuộc thi tầm cỡ này. Các kết quả của cuộc thi chắc chắn sẽ mang lại những ý tưởng để cụ thể hóa những giá trị thiết thực, phát huy tiềm năng, tạo dựng hình ảnh và bản sắc của đô thị Đà Nẵng – Thành phố bên sông Hàn trong tương lai.
Nhiều ý tưởng sáng tạo, mở rộng với những đóng góp hữu hiệu
Giáo sư Tan Puay Ork – Giám đốc chương trình thạc sỹ về kiến trúc cảnh quan đại học Quốc gia Singapore – Ủy Viên hội đồng giám khảo
”Tôi ấn tượng bởi các nỗ lực và ý tưởng mà các đội thi đã mang đến cho cuộc thi lần này. Các PA dự thi đều chỉ rõ tầm quan trọng và những tiềm năng của dòng sông Hàn với TP Đà Nẵng, cũng như có các giải pháp bảo vệ và phát huy các giá trị từng khu vực dòng sông thì thượng nguồn đến các khu vực đất đai xung quanh lưu vực sông, quan tâm đến hệ thống các giá trị đặc trưng bao gồm kiến trúc nông nghiệp đô thị ở khu vực hạ lưu, các khu vực ít phát triển tại vùng thượng lưu. Đã có nhiều đề xuất sáng tạo để bảo vệ và phát triển các giá trị của dòng sông Hàn dựa trên các phương thức và giải pháp: Hạ tầng sinh thái và xanh, kỹ thuật, văn hóa – xã hội và kinh tế.
Các phương án cũng có rất nhiều ý tưởng sáng tạo mở rộng, có những giải pháp như là tạo “cú hích nhẹ” tới không gian cảnh quan đô thị thông qua các giải pháp bổ sung các không gian xanh vào cấu trúc hiện hữu để tái cân bằng và phục hồi. Có phương án đã đề xuất ý tưởng tạo dựng hành lang xanh, kết nối bờ đông và tây của dòng sông thông qua các trục kết nối xanh và tạo dựng cuộc sống thông qua các chương trình xanh, mở rộng không gian hay sử dụng cách tiếp cận phát triển hệ thống hạ tầng xanh một cách mạnh mẽ coi yếu tố cây xanh và mặt nước là những thành tố quan trọng trong thiết kế cảnh quan, kiến tạo các chiến lược phát triển không gian xanh trên cơ sở các yêu cầu nhận thức về áp lực kinh tế và tài chính, yếu tố về sinh thái của từng khu vực.
Tuy nhiên, giống như hầu hết các cuộc thi, kết thúc một cuộc thi luôn là một sự khởi đầu mới, và thực tế lại là những giai đoạn có nhiều thách thức trong triển khai cụ thể. Tôi hy vọng rằng TP Đà Nẵng thông qua cuộc thi lần này có thể làm nổi bật các giá trị của một viên đá quý, kết hợp được các ý tưởng sáng tạo để mang đến những đổi thay quan trọng cho đô thị. Tôi tin tưởng vào quá trình chuyển đổi này và luôn mong muốn về những đổi thay cho cảnh quan 2 bên bờ sông Hàn, một địa điểm mà tôi chắc chắn sẽ quay trở lại thăm một lần nữa với nhiều xúc cảm và sự ngưỡng mộ”.
Tạo dựng cảnh quan không gian xanh và môi trường sinh thái được nhấn mạnh
Gs. Kelly Shanon – Đại học Nam California (Hoa Kỳ) – Ủy Viên hội đồng giám khảo
Với cảnh quan ngoạn mục khiến Đà Nẵng phát triển khác biệt với các đô thị còn lại ở Việt Nam. Trên cơ sở khu vực nghiên cứu có 7,2 km dọc theo sông Hàn, cuộc thi lần này hướng đến thu nhận các phương án thiết kế, đóng góp cho sự phát triển của TP trong tương lai, bắt đầu từ các giá trị cảnh quan của chính nó. Các khái niệm: ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và môi trường cũng được đề cập với chiều sâu trong các phương án dự thi.
Cơ bản các PV dự thi chia làm 2 nhóm cách tiếp cận. Nhóm thứ nhất, hướng đến cách tiếp cận mới về cảnh quan trong phát triển đô thị (với sự phát triển về cấu trúc cảnh quan và duy trì các khu vực không xây dựng). Nhóm còn lại hướng đến nhóm giải pháp về tăng cường sử dụng có hiệu quả quỹ đất (với tạo dựng cảnh quan là một thành tố trong sử dụng quỹ đất).
Một số PA đạt giải đã tạo nên sự khác biệt khi đề xuất hệ thống hạ tầng cây xanh và mặt nước để tái cân bằng chất lượng đô thị hiện hữu, đồng thời tạo khung phát triển mới cho đô thị. Các phương án đều có những kế hoạch táo bạo tái tạo không gian xanh quy mô lớn như ý tưởng Eco – Infiltrated City đã tạo ra một tầm nhìn cho không gian cây xanh rộng lớn (1 triệu cây vào năm 2020 và một số đô thị vườn ươm) và 4 công viên chính của Đà Nẵng. Trong khi PA Regeneration hướng đến ứng phó với biến đổi khí hậu và đề xuất cả kế hoạch cho đô thị đến năm 2050. Bản thân đô thị cũng chuyển đổi sân bay hiện hữu thành công viên trong tương lai với 15.000 cây xanh trồng mới. Tuy nhiên, tại thời điểm này, rất khó có một đáp án giải quyết toàn bộ các vấn đề với sông Hàn và TP Đà Nẵng. Quan trọng trước tiên cần hoạch định được định hướng phát triển của Đà Nẵng, hạn chế các tác động bởi các tác động kinh tế như đã xẩy ra tại một số trường hợp trong các năm gần đây).
Tính khoa học cao thể hiện rõ trong chất lượng các bài thi
Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc Gia Đỗ Thanh Tùng – Ủy Viên hội đồng giám khảo
Về cơ bản, ngoài yêu cầu cần đạt về thiết kế cảnh quan, môi trường bền vững, các ý tưởng dự thi phải có được những đóng góp hiện hữu cho sự phát triển đô thị – kinh tế, xã hội TP Đà Nẵng. Qua chất lượng các đồ án dự thi và đạt giải có thể thấy rõ sự nghiêm túc sáng tạo và nghiên cứu bài bản của các đội thi tương xứng với sức nặng và tầm ảnh hưởng của một cuộc thi tuyển phương án kiến trúc quốc tế với các đội thi là các đơn vị có thương hiệu quốc tế tham dự. Giành hết tình yêu cho dòng sông Hàn và thành phố Đà Nẵng, mỗi sản phẩm đều chứa đựng các tâm huyết và trí tuệ, thể hiện mong muốn đóng góp vào sự phát triển chung của TP cũng như riêng dòng sông Hàn, hướng đến đánh thức các tiềm năng còn tiềm ẩn, tạo lập hình ảnh và diện mạo mới cho đô thị – dòng sông trong tương lai, gắn liền với cải thiện chất lượng sống và đáp ứng các nhu cầu chung của cả cộng đồng. Các phương án cũng đã đề xuất được các kế hoạch khả thi về phát triển đô thị. Một số phương án đạt giải đã có những hướng phát triển riêng cho dòng sông gắn với định hướng phát triển chung của đô thị như nhóm giải pháp bảo tồn và phát triển cảnh quan sinh thái như phương án HA 40 và ES 09), hay các phương án DN30 và DN MO 05 đã dành hẳn hướng phát triển trên cơ sở phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội & hạ tầng.
Trên cơ sở đánh giá của Hội đồng giám khảo quốc tế công tâm và trí tuệ, kết quả bình chọn phương án khác tập trung và đạt được sự nhất trí cao. Chắc chắn, đây sẽ là những ý tưởng thiết thực đóng góp cho sự phát triển chung của một đô thị trẻ Đà Nẵng ven sông giàu tiềm năng và sức sống trong tương lai.
Một cuộc thi tuyển ý tưởng thiết kế quy hoạch quốc tế tổ chức có sự tham gia của cộng đồng
Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia Phạm Thúy Loan – Ủy Viên hội đồng giám khảo, thành viên ban tổ chức cuộc thi
Có thể đánh giá, đây lần đầu tiên có một cuộc thi quốc tế về ý tưởng quy hoạch có sự tương tác với cộng đồng từ khi phát động cho đến bình chọn phương án cảnh quan cho một dòng sông ở Việt Nam, đặc biệt chú trọng khâu tổ chức. Trước hết, cuộc thi đã thu hút được đông đảo các đơn vị tư vấn trong nước và quốc tế, đặc biệt là các đơn vị có uy tín và kinh nghiệm thông qua nhiều hình thức thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng ở Việt Nam và quốc tế.
Để tăng tính công khai cũng như tạo nên sự tương tác trực tiếp giữa Ban tổ chức – các đơn vị dự thi và cộng đồng lần đầu tiên tại Việt Nam, Ban tổ chức cuộc thi đã xây dựng một trang thông tin điện tử song ngữ, cập nhật công khai các thông tin cuộc thi để cộng đồng có thể xem và bình chọn các phương án. Kết quả cho thấy đã có 3655 lượt bình chọn trên trang thông tin điện tử cho các phương án dự thi thể hiện sự quan tâm và tham gia nhiệt tình của đông đảo các tầng lớp người dân trong xã hội đối với cuộc thi lần này.
Do cuộc thi rất phức tạp với quy mô nghiên cứu rộng, Ban tổ chức cũng đã tổ chức các buổi tham quan và khảo sát hiện trạng dưới nhiều hình thức và phương tiện khác nhau. Để giái đáp các chi tiết thắc mắc của các đội thị, Ban tổ chức cũng lần đầu tiên xây dựng một ngân hàng dữ liệu Database online để tổng hợp và chi tiết và được bổ sung thường xuyên, cũng như luôn bố trí một team thường xuyên tiếp nhận và trả lời các câu hỏi, thắc mắc của các đơn vị dự thi.
Dòng sông Hàn – với tất cả sức cuốn hút mãnh liệt đã có trong quá khứ, đã hiển hiện hôm nay và vẫn ẩn chứa nhiều giá trị tiềm ẩn…. Chính là cơ duyên kết nối chúng ta hôm nay với cùng một mong muốn làm cho Đà Nẵng ngày càng đáng sống hơn, đáng nhớ hơn, và bền vững hơn.
HOÀNG PHƯƠNG
