“Hướng tới sự tích hợp giữa khu đô thị mới và các làng xã nông thôn cũ trong quá trình đô thị hóa”
Vấn đề đô thị hóa ở Việt Nam với những tác động từ các khu đô thị mới đến các làng xã cũ luôn là vấn đề nóng trong xã hội. Chính vì vậy, ngày 22/05/2018 vừa qua, tại hội trường G3 Đại học Xây dựng đã diễn ra chương trình tọa đàm: “Hướng tới sự tích hợp giữa các khu đô thị mới và làng xã nông thôn cũ” do Khoa Kiến trúc và Quy hoạch trường đại Đại học Xây dựng phối hợp cùng trường Đại học Montréal tổ chức. Buổi tọa đàm có sự góp mặt của nhiều chuyên gia, giáo sư, tiến sĩ, giảng viên cùng nhiều sinh viên đến từ Đại học Xây dựng và Đại học Montréal, Canada.
Là một vấn đề không chỉ tồn tại ở Việt Nam mà còn tồn tại ở nhiều nước trên thế giới, các khu đô thị mới – một loại hình cư trú trong đô thị đã mang đến những tác động không nhỏ đến đời sống cộng đồng dân cư vùng ven đô. Theo nghiên cứu “Bridging the gap” trong suốt 6 năm của PGS.TS. Danielle Labbé, bà chia sẻ: “Ẩn chứa bên trong vẻ ngoài hào nhoáng của các khu đô thị mới, là rất nhiều vấn đề nảy sinh mâu thuẫn như sự phân bố không đồng đều lợi ích giữa các nhóm dân cư. Và thực tế phát triển các khu đô thị mới ở Việt Nam cũng cho thấy rằng, Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn như các quốc gia khác trên thế giới khi phát triển loại hình đô thị này.”
Tổng hợp về các vấn đề đô thị mới, có thể rút ra 4 vấn đề chính có tác động tiêu cực đến đời sống dân cư do các khu đô thị mới tạo ra:
- Vấn đề thu hồi đất và chuyển dịch thành phần dân cư.
- Mất đất và dấu chấm hết cho nhiều cư dân thuần nông.
- Ô nhiễm môi trường và suy thoái hệ sinh thái.
- Sự đổ sô của dân cư có thu nhập từ mức trung bình khá về các vùng nông thôn gây phân cực dân cư.
Đứng trước những vấn đề này, câu hỏi được đặt ra là: “Làm thế nào để thay đổi hướng phát triển của các khu đô thị mới theo hướng tích hợp giữa đô thị và nông thôn?” Đi theo hướng nghiên cứu đó, trường Đại học Xây dựng đã hình thành nhóm nghiên cứu (NNC) với 5 giảng viên và 4 sinh viên, dưới sự hỗ trợ từ phía Đại học Montréal. Chương trình nghiên cứu đã kéo dài trong suốt 18 tháng và đã thu nhận được nhiều kết quả khách quan. Khu đô thị được NNC lựa chọn là Khu đô thị mới Văn Quán, Hà Đông. Đây vốn là khu dân cư thuộc địa phận tỉnh Hà Tây cũ, đã được xác nhập vào thành phố Hà Nội, và được chuyển đổi thành khu đô thị mới trong những năm trở lại đây. Theo nghiên cứu, khu đô thị đã có những bước đầu hòa nhập giữa cộng đồng làng xã trước đó với dân cư khu đô thị mới, bằng các tiện ích công cộng được xây dựng chung. Dựa trên kết quả nghiên cứu thu được, NNC tiếp tục tổ chức Workshop với sự tham gia của 15 sinh viên. Nội dung của Workshop là đề xuất giải pháp nhằm tích hợp giữa khu đô thị mới và các làng xã nông thôn cũ trong quá trình đô thị hóa. Với góc nhìn từ hướng đô thị, các nhóm sinh viên đã có nhiều đề xuất thú vị cho vấn đề này.
Bài triển lãm của sinh viên tham dự workshop:
Tham dự buổi tọa đàm, PGS.TS.Phạm Hùng Cường – Trưởng khoa Kiến trúc và Quy hoạch, trường Đại học Xây dựng cũng chia thêm góc nhìn về vấn đề này từ hướng làng xã dân cư. Bối cảnh buộc phải thay đổi của làng xã cũng đang đặt sức ép lên đô thị và sự thay đổi nhiều nhất chính là những đô thị đang bao trùm lên các làng xã nông thôn cũ.
Cũng trong buổi tọa đàm, các chuyên gia, nhà nghiên cứu đã tập trung vào 5 vấn đề chính:
- Vấn đề thu gom và chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất.
- Giải quyết vấn đề công ăn việc làm cho người dân khu vực thu gom.
- Kết nối về mặt hạ tầng kỹ thuật.
- Kết nối về mặt hạ tầng xã hội.
- Xung đột giữa quản lý kiến trúc và cảnh quan.
5 vấn đề – đồng thời là 5 câu hỏi vẫn chưa có lời giải đáp đối với các nhà phát triển đô thị. Trong các khu vực đô thị mới tại Việt Nam, cũng đã có rất nhiều khu vực đô thị phát triển hòa nhập với xóm làng cũ như Đại Từ, Đại Kim… nhưng vẫn còn đó rất nhiều khu đô thị có sự cách biệt lớn như Royal city, Time City… Đây sẽ là những bài toán cần đặt ra cho những mô hình đô thị mới ở phía tây thành phố.
Các chuyên gia thảo luận tại hội thảo:
Thu Vân – TCKT.VN
© Tạp chí Kiến trúc
