Hà Giang – Tâm thế cho một giai đoạn phát triển mới

(TCKTVN 233) – Địa danh Hà Giang xưa nay được biết đến là vùng đất tuyến đầu, điểm cực Bắc của Tổ quốc với địa hình núi đá cao hiểm trở. Tuy nhiên, Hà Giang hôm nay đã và đang khắc phục mọi khó khăn; tìm tòi, phát huy lợi thế từ những tiềm năng sẵn có để phát triển. Để hiểu rõ hơn về công tác phát triển kiến trúc, quy hoạch, xây dựng Hà Giang cũng như hiểu về bức tranh phát triển Hà Giang trong giai đoạn mới, PV Tạp chí Kiến trúc Việt Nam đã có cuộc phỏng vấn tân Giám đốc sở Xây dựng Hà Giang Nguyễn Tiến Dũng. Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!

Ông Nguyễn Tiến Dũng – Giám đốc Sở Xây dựng Hà Giang

PV: Kiến trúc – Quy hoạch đóng một vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội cũng như tạo dựng nên hình hài, diện mạo, bản sắc văn hóa đặc trưng của từng địa phương… Vậy, thưa Ông, thời gian qua, công tác quản lý kiến trúc, quy hoạch Hà Giang đã được thực hiện như thế nào?

Ông Nguyễn Tiến Dũng: Hà Giang là tỉnh miền núi biên giới Phía Bắc, nơi quần tụ của 19 dân tộc anh em, trong đó dân tộc H’Mông chiếm 34,3%, dân tộc Tày chiếm 22,5%, còn lại là các dân tộc khác. Hà Giang có nền văn hóa đặc sắc của nhiều dân tộc nên sự hình thành không gian sinh hoạt và kiến trúc các công trình có sự đa dạng, giao thoa khá đặc biệt.

Giai đoạn 2003-2020, Hà Giang có tốc độ đô thị hóa nhanh, đặc biệt tại các đô thị có tiềm năng phát triển về hệ thống dịch vụ, du lịch như TP Hà Giang, các thị trấn: Việt Quang, Yên Minh, Đồng Văn… Diện mạo kiến trúc tại những đô thị miền núi này được phát triển và hình thành trên cơ sở Định hướng Quy hoạch tổng thể phát triển đô thị Việt Nam, Định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Đồng thời, Chương trình phát triển đô thị tỉnh Hà Giang đến năm 2020 và các quy hoạch đô thị cũng đã được tổ chức lập và phê duyệt theo quy định.

Lĩnh vực quản lý kiến trúc đã cơ bản được thực hiện tuân thủ theo các quy định pháp luật hiện hành, tạo nên sự thay đổi tích cực về diện mạo kiến trúc tại khu vực đô thị, nông thôn theo hướng tích cực, khang trang, quy củ và phát triển trên cơ sở các đặc điểm hiện trạng tự nhiên, xã hội của địa bàn miền núi, phù hợp với định hướng tại nội dung các quy hoạch đô thị, nông thôn đã được lập và phê duyệt.

Hiện tại, các đô thị là trung tâm hành chính, chính trị của 11/11 huyện và TP Hà Giang đã được lập và phê duyệt đồ án quy hoạch chung (QHC); Một số đồ án đã đến thời kỳ rà soát, điều chỉnh theo quy định cho phù hợp định hướng phát triển của hệ thống đô thị và toàn tỉnh trong tình hình mới.

Các đồ án QHC đã được nghiên cứu trên cơ sở hiện trạng tự nhiên, xã hội của khu vực và định hướng phát triển để đề xuất các giải pháp quy hoạch phù hợp với từng đô thị. Trong đó, đặc biệt quan tâm, chú trọng đến sự kết hợp hài hòa giữa cải tạo với xây dựng mới, đổi mới môi trường văn hóa Kiến trúc truyền thống nhưng không làm mất đi bản sắc riêng của từng địa bàn. Đồ án quy hoạch chung được phê duyệt là cơ sở để lập quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết các khu vực và lập dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khung trong đô thị.

Tại nông thôn, Hà Giang có 100% xã đã có đồ án quy hoạch xây dựng xã nông thôn mới được lập và phê duyệt. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc quản lý đầu tư xây dựng công trình theo quy hoạch được phê duyệt. Bộ mặt kiến trúc tại các khu vực trung tâm xã và các điểm dân cư tập trung đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Cao nguyên đá Đồng Văn

PV: Vậy, Ông có thể cho biết cụ thể hơn về tình hình lập, thực hiện quy chế quản lý Kiến trúc tại Hà Giang?

Ông Nguyễn Tiến Dũng: Quy chế quản lý kiến trúc, theo Luật Kiến trúc, là một công cụ kiểm soát về phát triển kiến trúc và hoạt động xây dựng, nhằm đảm bảo việc hình thành, cải tạo công trình xây dựng hài hòa với tổng thể không gian kiến trúc tại đô thị, nông thôn.

Đến nay, tỉnh Hà Giang có 8 đô thị đã ban hành Quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc theo pháp luật về quy hoạch đô thị tại các thị trấn: Việt Quang, Cốc Pài, Yên Phú, Yên Minh; Mèo Vạc; Vinh Quang; Phố Bảng, Đồng Văn. Đồng thời, hiện các đô thị đang triển khai lập Quy chế quản lý kiến trúc theo Luật Kiến trúc gồm: TP Hà Giang và các thị trấn: Vĩnh Tuy, Vị Xuyên, Tam Sơn, Yên Bình …

Đồ án Điều chỉnh QHC 04 đô thị vùng cao (Yên Minh, Quản Bạ, Đồng Văn, Mèo Vạc) đã được UBND tỉnh Hà Giang phê duyệt theo thẩm quyền. Hiện tại UBND các huyện đang thực hiện lập quy chế quản lý kiến trúc theo Luật Kiến trúc, trên cơ sở Quy chế quản lý kiến trúc đã được ban hành theo pháp luật về quy hoạch đô thị.

Các đô thị đã thực hiện quản lý việc đầu tư xây dựng cơ bản theo quy hoạch, quy định quản lý và quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc được phê duyệt (đối với các đô thị đã ban hành quy chế).

Để đảm bảo việc quản lý đầu tư xây dựng tuân thủ theo quy hoạch đã được phê duyệt, đối với các huyện, thành phố chưa có quy chế quản lý kiến trúc sẽ phải tập trung lập và phê duyệt Quy chế quản lý kiến trúc, đồng thời hoàn thành chương trình phát triển đô thị cho các đô thị, làm cơ sở cho việc đầu tư và quản lý đầu tư xây dựng.

Bản đồ hiện trạng sử dụng đất, kiến trúc cảnh quan và hệ thống hạ tầng xã hội tỉnh Hà Giang

PV: Đối với lĩnh vực Quản lý Quy hoạch, xin Ông cho biết Hà Giang đã và đang tập trung vào những nhiệm vụ gì?

Ông Nguyễn Tiến Dũng: Trong giai đoạn hiện nay, Tỉnh Hà Giang chú trọng đến công tác lập quy hoạch, nâng cao chất lượng các đồ án quy hoạch xây dựng và Quản lý xây dựng theo đồ án quy hoạch được phê duyệt.

Thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 01/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường chấn chỉnh công tác quy hoạch xây dựng, quản lý phát triển đô thị theo quy hoạch được duyệt. Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 38-CT/TU ngày 08/11/2019 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quy hoạch xây dựng; UBND tỉnh cũng đã kịp thời ban hành Kế hoạch số 134/KH-UBND, ngày 23/4/2019 của UBND tỉnh về việc thực hiện Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 01/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường chấn chỉnh công tác quy hoạch xây dựng, quản lý phát triển đô thị theo quy hoạch được duyệt; Kế hoạch số 134/KH-UBND ngày 10/6/2020 của UBND tỉnh về việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 38-CT/TU ngày 08/11/2019 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với công tác quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị và trật tự xây dựng trên địa bàn tỉnh Hà Giang; Trong đó giao nhiệm vụ cụ thể cho từng Sở, ngành và đơn vi liên quan để triển khai thực hiện.

Năm 2020, Quy hoạch chung (QHC) đô thị Hà Giang, tỉnh Hà Giang đến năm 2035 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Căn cứ quy định tại Nghị định số 37/2010/NĐ-CP ngày 07/4/2010 của Chính phủ về lập, thẩm định, phê duyệt và quản lý quy hoạch đô thị: “Các khu vực trong thành phố, thị xã phải được lập quy hoạch phân khu để cụ thể hóa quy hoạch chung làm cơ sở để xác định các dự án đầu tư xây dựng và lập quy hoạch chi tiết”,hiện nay Sở Xây dựng đang phối hợp với UBND TP Hà Giang tổ chức triển khai lập, điều chỉnh quy hoạch phân khu đô thị theo quy định. Đối với các đô thị còn lại UBND các huyện đang rà soát và tổ chức lập các đồ án quy hoạch chi tiết theo thẩm quyền nhằm hoàn thiện công cụ quản lý đầu tư xây dựng theo quy hoạch.

Về Quy hoạch xây dựng vùng liên huyện: Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 438/QĐ-TTg ngày 7/4/2017 phê duyệt quy hoạch xây dựng công viên địa chất toàn cầu cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang đến năm 2030 (bao gồm diện tích tự nhiên 04 huyện: Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc). Đây là cơ sở pháp lý cho việc triển khai các đồ án quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết, quy hoạch xây dựng nông thôn và hệ thống hạ tầng kỹ thuật liên huyện.

Về quy hoạch xây dựng vùng huyện: Tỉnh Hà Giang rất chú trọng đến công tác quy hoạch xây dựng vùng huyện, Từ năm 2019, đã lựa chọn huyện Bắc Quang để tổ chức lập quy hoạch xây dựng vùng huyện (thí điểm). Hiện Tỉnh đang định hướng triển khai lập đồ án quy hoạch xây dựng vùng huyện đối với các địa phương còn lại.

Về quy hoạch chung đô thị: 11/11 đô thị là trung tâm hành chính, chính trị của huyện và thành phố Hà Giang đã có đồ án quy hoạch chung được lập và phê duyệt, làm cơ sở quản lý hiệu quả công tác đầu tư xây dựng. Các đồ án đã được nghiên cứu điều chỉnh phù hợp với giai đoạn phát triển hiện nay.

Một số đồ án đang được rà soát để điều chỉnh nhằm phù hợp với định hướng phát triển của tỉnh trong tình hình mới như: Quy hoạch chung xây dựng thị trấn Cốc Pài và vùng phụ cận đến 2035 (hiện đang triển khai lập đồ án theo nhiệm vụ đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt); Quy hoạch chung xây dựng thị trấn Việt Quang, huyện Bắc Quang; Điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thị trấn Yên Bình, huyện Quang Bình; Điều chỉnh quy hoạch chung thị trấn Vị Xuyên, thị trấn Việt Lâm huyện Vị Xuyên, đến năm 2022 sẽ hoàn thành và phê duyệt các đồ án nêu trên, tiến tới hoàn thiện công cụ quản lý quy hoạch xây dựng.

Trong các giai đoạn tiếp theo tỉnh cũng sẽ tiến hành rà soát các đồ án quy hoạch nhằm đánh giá việc thực hiện quy hoạch để định hướng, điều chỉnh theo thực tiễn phát triển.

Về quy hoạch nông thôn: Theo Nghị quyết của Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Giang lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 Tỉnh đã xác định phấn đấu xây dựng huyện Bắc Quang và Quang Bình là 2 huyện đạt chuẩn huyện nông thôn mới, làm cơ sở nhận rộng ra các huyện còn lại trong các giai đoạn tiếp theo.

Phố cổ Đồng Văn

PV: Thưa Ông, trong giai đoạn tới đây, Hà Giang sẽ định hướng phát triển các khu chức năng và xây dựng chương trình phát triển đô thị như thế nào?

Ông Nguyễn Tiến Dũng: Trong những năm qua, Tỉnh Hà Giang đã triển khai lập các đồ án quy hoạch xây dựng các khu chức năng như: Khu kinh tế cửa khẩu Thanh Thủy, các cửa khẩu song phương, các lối mở biên giới; Khu công nghiệp Bình Vàng; Cụm công nghiệp Nam Quang; Cụm công nghiệp Tùng Bá, Cụm công nghiệp Minh Sơn 2, Cụm công nghiệp Tân Bắc…

Trong công tác quy hoạch xây dựng, Tỉnh cũng đã chú trọng tới việc nghiên cứu các vị trí tiềm năng nhằm thu hút các dự án đầu tư trên địa bàn nhằm phát triển đô thị và phát triển kinh tế xã hội như các dự án: Trang trại bò sữa của tập đoàn TH; Các dự án khu du lịch nghỉ dưỡng của tập đoàn FLC, tập đoàn Nam Cường; Các dự án đầu tư phát triển đô thị của tập đoàn Vingroup, Công ty Cổ phần Trung Quý Bắc Ninh…

Trong giai đoạn đến năm 2025, ngoài 09 đồ án quy hoạch phân khu thuộc phạm vị Đô thị Hà Giang đang được triển khai tổ chức lập đồ án, Tỉnh tiếp tục tổ chức lập, phê duyệt các quy hoạch phân khu như: Khu du lịch tại xã Lũng Cú; Khu du lịch tại xã Sà Phìn; Khu du lịch tại ngã ba Tráng Kìm; Khu du lịch tại thôn Nà Vìn, Nặm Đăm; Khu du lịch tại xã Du Già. Làm cơ sở cho việc thu hút các dự án đầu tư tại tỉnh Hà Giang, nhằm phát triển kinh tế xã hội tại các khu vực có tiềm năng.

Hàng năm Tỉnh cũng đã bố trí nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước cho công tác lập và tổ chức thực hiện quy hoạch, tuy nhiên để hoàn thiện các đồ án quy hoạch theo nhu cầu thực tiễn cần đòi hỏi nguồn lực rất lớn; Tỉnh Hà Giang luôn khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài tài trợ kinh phí để lập quy hoạch xây dựng; Sử dụng hiệu quả các nguồn tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong việc lập quy hoạch xây dựng, phát huy tối đa mọi nguồn lực trong công tác lập quy hoạch

Về phát triển đô thị, Hà Giang hiện có 03 đô thị trung tâm cấp tỉnh gồm: Thành phố Hà Giang (Đô thị loại III), Thị trấn Việt Quang huyện Bắc Quang (đô thị loại IV); Thị trấn Yên Minh, huyện Yên Minh (đô thị loại V).

Các đô thị trung tâm Huyện (đô thị loại V) bao gồm 11 đô thị: Thị trấn Vị Xuyên, Thị trấn Mèo Vạc, Thị trấn Đồng Văn, Thị trấn Tam Sơn, Thị trấn Vinh Quang, Thị trấn Cốc Pài; Thị trấn Yên Phú, Thị trấn Vĩnh Tuy, thị trấn Yên Bình, Thị trấn Phố Bảng.

Đến năm 2025, Thị trấn Yên Minh và thị trấn Vị Xuyên sẽ lập Đề án trình Bộ Xây dựng thẩm định, xem xét công nhận đạt đô thị loại IV; thị trấn Việt Lâm và xã Hùng An sẽ được đầu tư và nâng cấp lên đô thị loại V.

PV: Vậy, trong giai đoạn phát triển mới, theo Ông Hà Giang cần khắc phục những khó khăn gì?

Ông Nguyễn Tiến Dũng: Hà Giang vốn là một tỉnh miền núi, biên giới, với xuất phát điểm về kinh tế, xã hội còn thấp. Hệ thống hạ tầng giao thông tiếp cận tại nhiều khu vực trên địa bàn tỉnh còn nhiều khó khăn.

Trong bối cảnh đô thị hóa phát triển nhanh, công tác lập quy hoạch cần được chú trọng hướng đến sự đồng bộ, bắt kịp sự phát triển thực tiễn, tạo lập được mối liên kết vùng chặt chẽ, nâng cao hiệu quả chất lượng quy hoạch.

Đồng thời, hạn chế nhất những bất cập làm ảnh hưởng đến định hướng quy hoạch đã được phê duyệt khiđiều chỉnh quy hoạch cục bộ theo thực tiễn.,

Tìm cách khắc phục những khó khăn, vướng mắc cũng chính là những vấn đề mà chúng tôi thấy cần có sự rà soát kỹ càng, tìm ra những hướng khắc phục, làm tốt công tác quản lý quy hoạch xây dựng, công bố, công khai thông tin các đồ án quy hoạch, thu hút các dự án đầu tư và là đòn bẩy về cơ chế chính sách để đô thị và nông thôn Hà Giang phát triển bền vững.

Đèo Mã Pì Lèng

PV: Cuối cùng, xin Ông cho biết những vấn đề trọng tâm cũng như mục tiêu cần tập trung cho Hà Giang lúc này là gì?

Ông Nguyễn Tiến Dũng: Bước vào giai đoạn, bối cảnh phát triển mới, Hà Giang đang đứng trước nhiều câu hỏi lớn Hà Giang hôm nay và ngày mai sẽ phát triển như thế nào? Vị trí của Hà Giang ra sao trong mối liên hệ với các tỉnh lân cận với sự giao thương quốc tế, đặc biệt là Trung Quốc?

Giải pháp nào để tận dụng và tạo được sức mạnh hiệu quả từ quy hoạch, kế hoạch và các chương trình phát triển trong địa bàn tỉnh? Vấn đề định hướng phát triển đô thị, kiến trúc của toàn tỉnh Hà Giang cần được quan tâm và định hướng nhằm tạo ra các giá trị riêng phù hợp với đặc thù của tỉnh Hà Giang.

Nhận diện đúng các tiềm năng, hướng đi, vị trí và vai trò của công tác quy hoạch gắn với phát triển kinh tế xã hội của Hà Giang hôm nay là vô cùng cần thiết.

Đối với TP Hà Giang và các đô thị trung tâm các huyện, việc tạo dựng diện mạo đặc trưng cho một đô thị miền núi phía Bắc tiêu biểu và bản sắc là cần thiết nhưng phải đảm bảo phát triển hài hoà về kinh tế – xã hội, bền vững về môi trường. Chú trọng công tác thiết kế đô thị, cải tạo chỉnh trang tuyến phố, khu vực cảnh quan chính. Phát huy thể mạnh và tiềm năng phát triển của các đô thị.

Đối với Cao nguyên đá Đạnh văn: Cần kiểm soát tốt các định hướng phát triển các đô thị và quy hoạch xây dựng nông thôn tại các xã, tuân thủ Đồ án Quy hoạch xây dựng Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, tỉnh Hà Giang, đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 438/QĐ-TTg, ngày 07/4/2017. Đặc biệt chú trọng đến đến các vùng di sản địa chất, vùng bảo tồn thiên nhiên đa dạng sinh học, điểm di sản địa mạo, những khu vực có cảnh quan, công trình kiến trúc có giá trị.

Phát huy hiệu quả tiềm năng của công viên địa chất toàn cầu cũng như các giá trị khai thác du lịch khác theo hướng phát triển bền vững. Hoàn thiện các đồ án quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết tại các khu vực có tiềm năng, giá trị về cảnh quan thiên nhiên, di sản, thu hút du lịch và bảo tồn nhằm hoàn thiện công cụ quản lý đầu tư xây dựng, tạo môi trường thu hút các dự án đầu tư nhằm phát triển kinh tế xã hội của khu vực một cách bền vững. Hoạch định, kết nối rõ tuyến, cụm, điểm để phát triển vùng du lịch nơi tuyến đầu tổ quốc. Cần đòn bẩy chính sách để bảo tồn và phát huy chuỗi các kiến trúc, cảnh quan làng bản mang đậm chất vùng miền của Hà Giang nơi đây.

Đối với Phố cổ Đồng Văn, cần được quản lý để vừa đảm bảo bảo tồn phát huy bản sắc và phát triển kinh tế trong giai đoạn mới vừa tạo nên một vùng kiến trúc, cảnh quan, văn hóa mang đậm bản sắc đặc trưng của khu vực.

Phát triển kiến trúc, quy hoạch và xây dựng có vai trò quan trọng trong phát triển tổng thể kinh tế xã hội Hà Giang. Cần chú trọng quan tâm đến nguồn lực để Phát triển hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là hệ thống giao thông liên kết vùng nhằm đáp ứng với phát triển kinh tế xã hội nói chung và phát triển kinh tế du lịch nói riêng. Đặc biệt, trong các mối phát triển liên kết vùng công nghiệp, nông nghiệp sạch và tiềm năng phát triển du lịch; Phát triển du lịch di sản, du lịch tâm linh, du lịch lịch sử; Phát triển mô hình du lịch cộng đồng, khai thác những gía trị văn hóa bản địa mang đậm bản sắc dân tộc, biến những giá trị văn hóa di sản thành sản phẩm du lịch…

Tiếp cận nghiên cứu vị thế của Hà Giang trên cơ sở kết nối vùng liên tỉnh, liên huyện, với nước bạn Trung Quốc để có được sự nhận định, so sánh và liên kết vùng trong phát triển của Hà Giang, đẩy mạnh việc cạnh tranh và tạo sự khác biệt, đặc thù từ vị thế địa chính trị của tỉnh Hà Giang cần được khai thác và phát huy trong các đồ án quy hoạch. Đặc biệt, việc nghiên cứu phát triển kiến trúc theo hướng khơi dậy bản sắc, đặc thù đối với Hà Giang, phát huy tiềm năng, tạo dựng và phát triển kinh tế địa lý, kiến trúc, quy hoạch đô thị và nông thôn, du lịch gắn với phát triển kinh tế xã hội tỉnh Hà Giang trong giai đoạn mới.

PV: Trân Trọng cảm ơn Ông!