Giải bài toán thiếu bãi đỗ xe: Sớm cởi trói trong thực hiện quy hoạch

Việc thiếu bãi đỗ xe trên địa bàn Hà Nội không còn là câu chuyện mới, nhiều giải pháp đã được thực hiện nhưng vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu khi lượng phương tiện gia tăng nhanh chóng. Để hàng triệu mét vuông đất quy hoạch bãi đỗ xe đang trong cảnh “đắp chiếu” sớm đi vào sử dụng, đáp ứng nhu cầu gửi xe đang rất bức thiết cần sớm có giải pháp gỡ vướng trong việc thực hiện quy hoạch, kêu gọi đầu tư.

Do thiếu bãi đỗ xe, lực lượng chức năng quận Hoàng Mai thường xuyên phải ra quân xử lý vi phạm. Ảnh: Vũ Lê

Khó xử lý vi phạm vì quá thiếu chỗ đỗ xe

Theo thống kê của Sở GTVT Hà Nội, TP đang có khoảng 6,9 triệu phương tiện giao thông và 1,2 triệu phương tiện ngoại tỉnh thường xuyên ra vào. Tốc độ gia tăng số lượng xe nhanh chóng không chỉ dẫn đến tình trạng ùn tắc, mất ATGT mà còn gây áp lực rất lớn lên hạ tầng giao thông tĩnh, đặc biệt ở các khu vực có mật độ dân cư đông. Điển hình tại quận Hoàng Mai, hiện có 242 toà chung cư nhưng các bãi trông giữ xe chưa được xây dựng đồng bộ, đặc biệt nhiều tòa nhà cao tầng không có tầng hầm để xe cho cư dân. Hệ quả dẫn đến tình trạng các bãi xe trái phép xuất hiện tràn lan, ảnh hưởng rất lớn đến trật tự đô thị.

Theo lãnh đạo quận Hoàng Mai, trong năm 2020, lực lượng chức năng đã kiểm tra, xử lý 40 điểm trông giữ phương tiện vi phạm, trong đó giải tỏa 13 điểm trông giữ vi phạm. Phó Chủ tịch UBND quận Hoàng Mai Đỗ Thanh Tùng cho rằng, việc xử lý bãi đỗ xe không phép chỉ là giải pháp tình thế, bởi khi xử lý lại xảy ra tình trạng thiếu chỗ để xe. Mỗi lần ra quân, giải tỏa bãi xe này, người dân lại tràn sang bãi xe trái phép khác để gửi. “Quan điểm của quận là muốn giải tỏa thì phải cấp phép, có điểm trông chính quy người dân gửi theo đúng quy định. Tuy nhiên, do hạ tầng giao thông chưa đồng bộ nên những vị trí đáp ứng được tiêu chuẩn trên địa bàn không nhiều. Trước thực trạng trên, một trong những nhiệm vụ trọng tâm năm 2021 của quận là quyết tâm đẩy nhanh công tác lựa chọn nhà đầu tư thực hiện các dự án bãi đỗ xe đáp ứng nhu cầu giao thông tĩnh trên địa bàn” – ông Đỗ Thanh Tùng cho biết.

Do thiếu trầm trọng chỗ đỗ, tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè, hình thành những bãi đỗ xe trái phép, không bảo đảm an toàn, thu phí cao nhiều lần giá quy định… còn phổ biến ở các quận trung tâm như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Hai Bà Trưng, Đống Đa. Dạo quanh các tuyến đường từ phố cổ đến các tuyến trục chính, rất nhiều nơi diễn ra tình trạng phương tiện giao thông đỗ, lấn chiếm lòng, lề đường, vỉa hè. Theo Thanh tra Sở GTVT Hà Nội, xuất phát từ thực tế do thiếu điểm trông giữ nên nhiều DN, tổ chức, cá nhân được cấp giấy phép tạm sử dụng vỉa hè, lòng đường để trông giữ phương tiện dù vi phạm bị lập biên bản, xử lý nhiều lần nhưng khi kiểm tra, tình trạng tái lấn chiếm, vi phạm vẫn diễn ra. Việc thu hồi giấy phép đối với các điểm trông giữ này, cơ quan quản lý và lực lượng kiểm tra cũng phải rất cân nhắc.

Bất cập trong thực hiện quy hoạch

Phó Giám đốc Sở QH – KT Hà Nội Nguyễn Đức Nghĩa thông tin, theo các đồ án quy hoạch phân khu đô thị, quy hoạch chung xây dựng ở huyện, đô thị vệ tinh, thị trấn sinh thái… trên toàn TP có hơn 1.200ha đất được quy hoạch là bãi đỗ xe. Một số quận, huyện có quỹ đất quy hoạch bãi đỗ xe lớn như Đông Anh (190ha), Chương Mỹ (129ha), Mê Linh (90ha)… Các quận “lõi” của Hà Nội diện tích cho đất bãi đỗ xe hạn hẹp hơn, với gần 7ha tại quận Hoàn Kiếm, hơn 7ha tại quận Hai Bà Trưng, hơn 9ha tại quận Đống Đa và 16ha ở quận Ba Đình.

Dù đã có quy hoạch với tổng diện tích đất xây dựng tương đối lớn nhưng đến nay, việc triển khai xây dựng vẫn rất chậm, tạo áp lực lớn về nhu cầu đỗ xe. Ví dụ tại quận Hoàng Mai, trong số 83 ô quy hoạch có chức năng bãi đỗ xe và kết hợp một phần là bãi đỗ xe hiện mới có 3 ô quy hoạch đã đưa vào hoạt động gồm: Bến xe Giáp Bát, Bến xe Nước Ngầm, bãi đỗ xe công cộng Đền Lừ; 11 ô quy hoạch đang thực hiện hoặc triển khai thủ tục đầu tư, 6 ô UBND quận giao Ban QLDA đầu tư xây dựng mời thầu lựa chọn nhà đầu tư, còn lại 63 ô chưa có nhà đầu tư.

Về nguyên nhân khiến các dự án bãi đỗ xe chưa thể triển khai, ông Nguyễn Đức Nghĩa lý giải còn do những khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai lập dự án đầu tư xây dựng. Cụ thể, hệ thống văn bản pháp quy liên quan đến lĩnh vực đầu tư, quản lý, xây dựng có nhiều thay đổi dẫn đến kéo dài thời gian lập, thẩm định, phê duyệt và triển khai các dự án. “Ví dụ, Luật Quy hoạch có thay đổi các nội dung quy định về quy hoạch kiến trúc như bỏ thủ tục cấp giấy phép quy hoạch là cơ sở để xác định một số chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc. Dẫn đến khi triển khai nghiên cứu lập quy hoạch dự án bãi đỗ xe phải báo cáo cấp thẩm quyền quyết định các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc của dự án trước khi chấp thuận tổng mặt bằng khu đất bãi xe” – Phó Giám đốc Sở QH – KT Hà Nội cho biết. Ngoài ra, công tác GPMB thu hồi đất phục vụ triển khai các dự án gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Kinh phí đầu tư các dự án bãi đỗ xe ngầm, bãi đỗ xe tự động cao tầng là rất lớn dẫn đến kéo dài thời gian thu hồi vốn nên chưa thu hút được nhà đầu tư tư nhân tham gia xây dựng bãi đỗ xe công cộng.

Trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp, phát triển hạ tầng giao thông tĩnh bắt buộc phải trông đợi vào việc xã hội hóa, kêu gọi đầu tư. Tuy nhiên, với những chính sách như hiện nay, nhiều chuyên gia nhận định khó có nhiều nhà đầu tư đủ tiềm lực, tâm huyết dành vốn cho các dự án xây điểm đỗ xe hiện đại… Theo TS Phạm Hoài Chung – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển giao thông vận tải (Bộ GTVT), để phát triển hệ thống giao thông tĩnh, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao của người dân, Hà Nội nên công khai việc thực hiện quy hoạch, thu hút đầu tư đối với các bến bãi xã hội hóa để huy động được nhiều nguồn lực từ xã hội. Đối với các bãi xe khu vực trung tâm cho phép đấu thầu trong hoạt động khai thác, qua đó thu hút các DN có năng lực vào đầu tư, đồng thời tăng tính cạnh tranh để người dân có được vị trí đỗ tốt. Thứ nữa, chính sách hỗ trợ cho DN đầu tư vào công nghệ quản lý, khai thác hệ thống bến bãi đỗ xe thông minh cần được quan tâm nhiều hơn.

Để giải quyết triệt để tình trạng thiếu bãi đỗ xe hiện nay, khi thực hiện quy hoạch mạng lưới bãi, điểm đỗ xe, Hà Nội cần tính đến cả 3 tầng không gian: Mặt đất, trên cao và tầng hầm. Đặc biệt, khi thực hiện bãi xe ngầm cần liên thông với đồ án quy hoạch không gian ngầm mà TP đang chỉ đạo thực hiện đảm bảo sự kết nối. Bên cạnh, cần có cơ chế hỗ trợ cho tư nhân tham gia vào việc xây dựng các bãi đỗ xe dưới sự giám sát, quản lý chặt của chính quyền các cấp và cơ quan chức năng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng, PGS.TS Lưu Đức Hải cho biết.

Vũ Lê/Kinh tế Đô thị