Phát triển nhà ở xã hội: Chính sách đã đi vào cuộc sống
Ngày 30/11/2011, lần đầu tiên Chiến lược phát triển Nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Chiến lược đã đưa ra một trong những quan điểm có tính đột phá đó là: “Phát triển nhà ở là trách nhiệm của Nhà nước, của xã hội và của người dân”.
Chiến lược xác định, phải phát triển đồng thời hai loại nhà ở là nhà ở thương mại và nhà ở xã hội. Trong đó, phát triển nhà ở xã hội nhận được sự quan tâm đặc biệt của người dân, khẳng định: Xây dựng nhà ở xã hội là một chính sách đúng và đang đi vào cuộc sống, đáp ứng nhu cầu rộng rãi của một bộ phận rất lớn người dân có thu nhập thấp, có khó khăn về nhà ở…
Bắt đầu từ chính sách
Nhìn lại giai đoạn 2010 trở về trước, thị trường BĐS phát triển thiếu ổn định, khi thì sốt nóng, khi thì trầm lắng, đóng băng kéo dài. Đỉnh điểm vào giai đoạn 2011 – 2012, thị trường BĐS “bất động” với tồn kho lên tới gần 130 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, đại đa số dân cư đô thị (những người có thu nhập trung bình và thấp) vẫn không thể mua và sở hữu nhà ở do phần lớn các sản phẩm BĐS khi ấy đều thuộc phân khúc trung và cao cấp.
Chiến lược phát triển Nhà ở quốc gia đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 xác định phải phát triển đồng thời hai loại nhà ở là nhà ở thương mại (là nhà ở thị trường hàng hóa, dành cho các nhóm đối tượng có đủ khả năng chi trả theo cơ chế thị trường); nhà ở xã hội (là nhà ở thị trường phi hàng hóa có sự hỗ trợ của Nhà nước để giảm giá thành, để giúp cho các đối tượng chính sách, người nghèo, người thu nhập thấp, cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang, công nhân, sinh viên… không có khả năng chi trả theo cơ chế thị trường) có cơ hội được cải thiện chỗ ở.
Cùng với đó, các quan điểm, tư tưởng, giải pháp nêu trong Chiến lược phát triển Nhà ở quốc gia sau đó đã được cụ thể hóa tại Nghị định 188 năm 2013 về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, tiếp theo là Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100 năm 2015 hướng dẫn Luật Nhà ở.
Các văn bản này đã quy định rõ các chính sách cụ thể để khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển nhà ở xã hội như: miễn tiền sử dụng đất; giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm thuế VAT đầu ra; hỗ trợ tín dụng ưu đãi…
Đồng thời quy định các dự án nhà ở thương mại có quy mô diện tích từ 10ha trở lên phải giành 20% quỹ đất đã đầu tư hạ tầng để xây dựng nhà ở xã hội. Đây chính là giải pháp để giúp người nghèo có cơ hội được tiếp cận với các dịch vụ đô thị, tiện ích xã hội có chất lượng một cách bình đẳng như người giàu.
Đến các chương trình phát triển nhà ở xã hội trọng điểm
Khi quan điểm đã rõ, chính sách đã thông, Chính phủ, Bộ Xây dựng cùng các bộ, ngành, địa phương đã triển khai hàng loạt chương trình phát triển nhà ở xã hội trọng điểm phù hợp với từng khu vực, từng nhóm đối tượng cụ thể.
Theo báo cáo của Chính phủ gửi đến Quốc hội tại Kỳ họp thứ X: Đối với người có công, Nhà nước hỗ trợ trực tiếp kinh phí để xây dựng mới, cải tạo nhà ở theo Quyết định 22/2013/QĐ – TTg, đến tháng 9/2015 đã hỗ trợ khoảng 80% trong số gần 80.000 hộ theo kế hoạch. Đối với các hộ nghèo khu vực nông thôn, Chương trình 167 giai đoạn 1 đã hỗ trợ 530.000 hộ, hiện đang triển khai giai đoạn 2 với khoảng 311.000 hộ.
Đối với khu vực ngập lũ đồng bằng sông Cửu Long, giai đoạn 1 đã giải quyết chỗ ở an toàn, ổn định cho 146.000 hộ dân, giai đoạn 2 đã giải quyết thêm được hơn 50.000 hộ. Đối với khu vực thường xuyên bị bão lũ ở miền Trung, đã hoàn thành giai đoạn thí điểm với 700 căn, đang triển khai giai đoạn mở rộng với khoảng 28.000 căn nhà chống bão, lũ.
Về chương trình nhà ở xã hội khu vực đô thị: Đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 135 dự án nhà ở xã hội, trong đó có 51 dự án nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, quy mô xây dựng 25.850 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 9.560 tỷ đồng; 84 dự án nhà ở xã hội cho công nhân, quy mô xây dựng 28.550 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 6.730 tỷ đồng.
Trên cả nước đang tiếp tục triển khai 171 dự án nhà ở xã hội, trong đó có 108 dự án nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, quy mô xây dựng khoảng 61.290 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 31.760 tỷ đồng; 63 dự án nhà ở xã hội cho công nhân với quy mô xây dựng khoảng 69.300 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 18.800 tỷ đồng. Chương trình phát triển nhà ở sinh viên đã có 85 dự án hoàn thành và đưa vào khai thác sử dụng, giải quyết chỗ ở cho khoảng 330.000 sinh viên.
Tính quy đổi, thông qua các chương trình phát triển nhà ở xã hội trọng điểm, đến nay đã có khoảng 780 nghìn hộ gia đình, tương đương khoảng trên 3 triệu người nghèo, người thu nhập thấp được cải thiện chỗ ở.
Tuy vậy, trên thực tế, sản phẩm nhà ở xã hội vẫn còn thiếu rất nhiều so với nhu cầu, trong khi vẫn còn đó nhiều lực cản như: Một số địa phương chưa thực sự quan tâm đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội; quy định giành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để đầu tư phát triển nhà ở xã hội ở một số nơi chưa được thực hiện nghiêm túc; nguồn vốn trung và dài hạn cho phát triển nhà ở xã hội còn thiếu; nhiều doanh nghiệp bất động sản vẫn chưa mặn mà với nhà ở xã hội; mới chỉ có nhà ở xã hội để bán, còn thiếu nhà ở cho thuê… Đây chính là những nhiệm vụ đặt ra với Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần quan tâm và nỗ lực giải quyết trong thời gian tới.
