Liên Hợp Quốc lên tiếng cảnh báo về khủng hoảng cát toàn cầu

Các chuyên gia của Liên Hợp Quốc lo ngại tình trạng rối loạn môi trường nghiêm trọng do khai thác cát không được kiểm soát. Sự tăng trưởng dân số và đô thị toàn cầu đang khiến nhu cầu bùng nổ.

Trừ khi các quốc gia nhanh chóng bắt đầu áp dụng các biện pháp bảo vệ chặt, việc khai thác cát có thể sớm gây ra các rối loạn hệ sinh thái nghiêm trọng, nếu không muốn nói là thảm họa, trên quy mô đại đô thị. Trong một báo cáo được công bố hôm thứ ba, Liên Hợp Quốc đã đưa ra cảnh báo về những tác động gần như không thể đảo ngược liên quan đến việc khai thác nguyên liệu rắn được tiêu thụ nhiều nhất trên thế giới.

Không dưới 50 tỷ tấn cát được loại bỏ khỏi môi trường mỗi năm cho mọi mục đích, bao gồm chủ yếu là xây dựng cơ sở hạ tầng đường bộ, các tòa nhà hoặc thậm chí sản xuất kính và các tấm pin mặt trời. Con số này sẽ còn tăng mạnh do dân số thế giới tăng hơn 1,9 tỷ người vào năm 2050. Trong 20 năm, mức tiêu thụ tổng hợp đã tăng gấp ba lần.

Ở Đồng bằng sông Cửu Long, hoạt động khai thác cát trái phép đã và đang có những ảnh hưởng đến các hệ sinh thái xung quanh

Đồng bằng sông Cửu Long lâm nguy

Nhu cầu cát sẽ được tăng tốc bởi sự di cư đến các thành phố. Chỉ trong vòng chưa đầy 30 năm tới, hơn 2/3 số người trên trái đất sẽ sống ở các khu vực thành thị. Liệu có đủ cát để cung cấp cho môi trường sống không? Sheila Aggarwal-Khan, giám đốc bộ phận kinh tế của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) cho biết: “Ở nhiều nơi trên thế giới, cát đang hết nhanh hơn mức có thể được bổ sung bởi các quá trình địa chất tự nhiên”.

Hoạt động khai thác cát vô ý thức đang gây nhiều thiệt hại. Ở các nước phía Nam, việc hút cát thường được tiến hành thiếu kiểm soát dưới lòng sông và lòng biển kèm theo sự xói mòn bờ biển và bờ sông. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, chúng dẫn đến sự thu hẹp các đồng bằng, gây nhiễm mặn các tầng chứa nước ngầm, đe dọa đến việc nuôi trồng cá nước ngọt.

Đồng bằng sông Cửu Long, một trong những vùng đồng bằng lớn nhất ở châu Á, đang chìm dần, bị đào bới bởi hoạt động phá hoại của những con tàu hút cát. Ở khắp nơi, họ tìm kiếm lòng sông để lấy cát dùng để xây dựng các tòa tháp tại các thành phố lớn. Một hiện tượng được khuếch đại bởi sự gia tăng mực nước đại dương do biến đổi khí hậu gây ra.

Dựa vào thiên nhiên

Các chuyên gia của UNEP cho biết: “Nếu không có những hoạt động khai thác này, nhiều vùng đất có thể được lấy lại từ biển và nhiều vùng ven biển có thể tiếp tục trồi lên mà không cần bất kỳ sự can thiệp nào của con người”. Nhưng, đó không phải là xu hướng hiện nay! Trong báo cáo tháng 8 năm 2021, IPCC (Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu của LHQ) dự kiến mực nước biển dâng từ 0.37m đến 1.88m vào năm 2100. Hiện 70% bãi biển trên thế giới đang bị xói mòn. Chúng ngày càng ít khả năng hấp thụ và giảm nhẹ các chấn động của bão.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng việc loại bỏ cát biển góp phần vào sự nóng lên toàn cầu bằng cách giải phóng khí nhà kính bị mắc kẹt trong các lớp trầm tích. Tác giả nhấn mạnh: “Bảo tồn cát trên các bờ biển có thể là chiến lược thích ứng tốt nhất, do chi phí thấp và hiệu quả”.

“Giải pháp dựa trên bản chất tự nhiên” này là một trong “10 khuyến nghị chiến lược để tránh khủng hoảng” (tiêu đề của báo cáo). Khi có thể, nên áp dụng một cách tiếp cận, ưu tiên là xây dựng đê bê tông. Các hoạt động khác đáng được khuyến khích, chẳng hạn như sử dụng nhiều gỗ hơn trong xây dựng, khuyến khích tái chế chất thải xây dựng một cách có hệ thống bằng cách đánh thuế và quy định chặt chẽ hơn các khu vực được phép khai thác. Một số quốc gia đã cấm khai thác cát biển cho các mục đích khác ngoài các công trường hàng hải và ven biển.

Joël Cossardeaux/les Echos

Bài gốc: https://www.lesechos.fr/monde/enjeux-internationaux/les-nations-unies-sonnent-lalerte-sur-une-crise-mondiale-du-sable-1403097?xtor=CS1-25&&fbclid=IwAR2Ev3ZPE4O1–CEfKk7Pdlv4gF4cINhigkN0BLJYUzQ62qJjJDLXwNYIJ4