Chủ tịch LP Group đề xuất hành lang pháp lý chuẩn cho khu công nghiệp sạch

Bất động sản công nghiệp đang bước vào giai đoạn phát triển, và dự kiến phát triển mạnh hơn khi Chính phủ xác định sống chung với dịch bệnh. Từ thực tế, doanh nghiệp đầu tư khu công nghiệp ưu tiên triển khai mô hình “khu công nghiệp sạch”, trong đó có nhiều doanh nghiệp ngoài ngành cũng lấn sân tham gia vào lĩnh vực này. Đầu năm 2021, Chính phủ đã ban hành nhiều quyết định chủ trương đầu tư dự án khu công nghiệp sạch với tổng mức đầu tư hàng nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, hiện nay pháp luật mới chỉ quy định về khu công nghiệp sinh thái, chưa có khái niệm “khu công nghiệp sạch” trong luật hay các văn bản hướng dẫn liên quan.

Vậy hành lang pháp lý rõ ràng cho mô hình bất động sản này ra sao? Phóng viên Báo điện tử Xây dựng có cuộc phỏng vấn với Luật sư Nguyễn Văn Lộc, người có nhiều năm kinh nghiệm là cố vấn pháp lý cho các chủ đầu tư phát triển hạ tầng khu công nghiệp.

Ông từng phát biểu tại các diễn đàn rằng, Việt Nam đang có lợi thế lớn trong việc thu hút vốn đầu tư vào lĩnh vực bất động sản công nghiệp và “khu công nghiệp sinh thái” có thể xem là “tướng tiên phong” tiếp nhận đầu tư từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Sau hơn một thập kỷ thực hiện chủ trương di dời hoạt động sản xuất ra khỏi các đại đô thị, các chủ đầu tư phát triển khu công nghiệp theo hướng kiến tạo hệ sinh thái sống và làm việc. Tiếp tục theo xu thế đó, việc chuẩn chỉnh hành lang pháp lý cho khu công nghiệp sạch là bước đi cần thiết sắp tới, phải làm ngay và quyết liệt.

PV: Thưa Luật sư, việc nhiều khu công nghiệp sử dụng tên gọi “khu công nghiệp sạch”, như vậy có phù hợp không khi mà quy định hiện hành chỉ có khu công nghiệp sinh thái?

LS. Nguyễn Văn Lộc: Tôi cho rằng không nên có hai cách diễn giải thuật ngữ pháp lý khi văn bản quy phạm pháp luật đã có quy định, việc thể hiện trên văn bản chấp thuận đầu tư cần cân nhắc.

Tên gọi khu công nghiệp được Chính phủ chấp thuận theo quy định pháp luật đã ban hành. Theo quy định hiện hành tại Nghị định 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế, khu công nghiệp sinh thái được giải thích từ ngữ như sau: “Khu công nghiệp sinh thái là khu công nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp trong khu công nghiệp tham gia vào hoạt động sản xuất sạch hơn và sử dụng hiệu quả tài nguyên, có sự liên kết, hợp tác trong sản xuất để thực hiện hoạt động cộng sinh công nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, môi trường, xã hội của các doanh nghiệp.”

Nếu diễn giải đúng, doanh nghiệp phát triển khu công nghiệp sinh thái phải đảm bảo yếu tố “sạch” trong hoạt động để đáp ứng mục tiêu xây dựng hệ sinh thái hiệu quả cho khu công nghiệp. Yếu tố sạch là cơ bản, là thuộc tính của khu công nghiệp sinh thái chứ không dùng tên gọi như vậy để đặt tên cho khu công nghiệp.

Trừ khi chủ đầu tư đặt tên cho khu công nghiệp mình có từ “sạch”, việc chấp thuận một khu công nghiệp sạch trực tiếp là không phù hợp với quy định pháp luật.

PV: Vâng nhưng thực tế đã diễn ra việc xin chấp thuận và đã có chấp thuận như vậy, ông có quan ngại gì về các hệ lụy lợi bất cập hại hay không?

LS. Nguyễn Văn Lộc: Như chúng ta biết, độ cạnh tranh của các doanh nghiệp bất động sản trên thị trường khá mạnh. Các đơn vị lấy tiêu chuẩn “pháp lý đảm bảo” là một trong những tiêu điểm để truyền thông và bán sản phẩm. Để chứng minh đảm bảo pháp lý, các chấp thuận của cơ quan chức năng là lợi thế cao nhất nếu đơn vị nào có được chấp thuận.

Nếu chưa có quy định rõ ràng thế nào là “khu công nghiệp sạch” trong văn bản quy phạm pháp luật, Chính phủ và các Bộ, ban, ngành cần cân nhắc trong việc sử dụng cụm từ này trong các quyết định chủ trương đầu tư dự án.

Tôi lấy ví dụ, nếu hai khu công nghiệp cùng vị trí và cùng phân khúc khách hàng đều đạt chuẩn khu công nghiệp sinh thái, nhưng một khu có được quyết định của Chính phủ có từ “sạch” thì họ có lợi thế cạnh tranh khi thu hút nhà đầu tư vào khu hoặc chuyển nhượng (một phần hoặc toàn bộ) với giá cao hơn.

Do đó, khi việc thực thi pháp luật của cơ quan chức năng đúng đắn sẽ công bằng cho các nhà đầu tư tham gia thị trường, giúp họ cạnh tranh sòng phẳng. Còn khi có sự nhập nhằng về thuật ngữ, “bên được bên không” rất dễ tạo ra cơ chế “xin – cho” khi đề nghị chấp thuận. Điều này tạo ra tiêu cực và hệ lụy trong chiến lược chung khi phát triển khu công nghiệp sinh thái trên toàn quốc.

Và do vậy, chỉ có hành lang pháp lý chuẩn và việc thực thi đúng mới góp phần đảm bảo sự minh bạch, công bằng trong đầu tư và hạn chế tiêu cực trong cạnh tranh.

PV: Ông từng cho rằng khu công nghiệp sinh thái là “tướng tiên phong” trong việc phát triển khu công nghiệp tại Việt Nam, vậy điểm mấu chốt để “tướng tiên phong” này phát huy thế mạnh là gì, thưa ông?

LS. Nguyễn Văn Lộc: Hành lang pháp lý về khu công nghiệp vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, nhưng vẫn chưa xác định định lượng thế nào để một khu công nghiệp đạt được tiêu chuẩn của một khu công nghiệp sinh thái mà tùy thuộc khá nhiều vào ý chí của cơ quan chức năng. Còn đối với tên gọi “khu công nghiệp sạch” như nhiều dự án được báo chí nêu gần đây, hay trên các kênh truyền thông của chủ đầu tư là vấn đề cần kiểm soát.

Nghị định 82 đã tạo một bước đặt “nền móng” kiến tạo hành lang pháp lý cho các nhà đầu tư phát triển khu công nghiệp sinh thái. Tuy nhiên, Chính phủ và các Bộ, ban, ngành cần ưu tiên hoàn thiện cơ chế đánh giá hiệu quả thực thi chính sách. Ví dụ, Chính phủ cần khảo sát các doanh nghiệp được chấp thuận phát triển khu công nghiệp sinh thái đã đáp ứng yêu cầu ra sao và được hưởng những quyền lợi gì. Nếu hiệu quả của việc cấp phép cho khu công nghiệp nào đó mang tên “sinh thái” nhưng chỉ dừng lại ở lợi thế truyền thông thì nên xem lại, đó không phải là mục đích hướng tới để phát triển một hệ sinh thái bất động sản công nghiệp bền vững cho Việt Nam.

PV: Với vai trò là luật sư từng tư vấn cho các chủ đầu tư khu công nghiệp, ông có những ý kiến gì đến các nhà làm luật hiện nay khi ưu tiên phát triển mô hình khu công nghiệp sinh thái hay không?

LS. Nguyễn Văn Lộc: Tôi có 3 kiến nghị về chính sách và pháp lý để hoàn thiện hành lang pháp lý cho khu công nghiệp nói chung và khu công nghiệp sinh thái nói riêng như sau:

Một là, tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý về khu công nghiệp bằng việc nhanh chóng sửa đổi, bổ sung Nghị định 82 theo hướng hoàn thiện hơn, làm cơ sở để giao cho bộ chức năng ban hành thông tư hướng dẫn. Đồng thời, các bộ ngành liên quan (Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Xây dựng, Bộ Tư pháp…) cần tham mưu cho chính phủ và chủ trì lấy ý kiến để ban hành hướng dẫn về quản lý các khu công nghiệp sinh thái.

Một góc khu công nghiệp đang hiện hữu tại Bình Dương.

Nhi Huyền (Thực hiện)