20/05/2019
Lại kiến nghị xử lý hàng ngàn tỉ qua kiểm toán 15 dự án BT, BOT
Kiểm toán 8 dự án BOT và 7 dự án BT, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị xử lý tài chính hàng ngàn tỉ đồng và tiếp tục cho rằng xác định giá đất là lỗ hổng lớn dẫn đến thất thoát ngân sách với các dự án BT.
Giảm thời gian thu phí 16,2 năm, giảm giá trị đầu tư hơn 1.000 tỉ đồng với 7 dự án BOT
Kiểm toán Nhà nước vừa gửi đến Quốc hội báo cáo kết quả kiểm toán với 8 dự án BOT và 7 dự án BT trong năm 2018.
Kết quả kiểm toán 8 dự án BOT trong năm 2018 cho thấy, hầu hết các dự án là chỉ định nhà đầu tư, chỉ định nhà thầu thi công; xác định sai, làm tăng tổng mức đầu tư. Đơn cử, dự án đầu tư xây dựng cầu Việt Trì – Ba Vì nối quốc lộ 32 với quốc lộ 32C tăng 20,17 tỉ đồng; dự án nâng cấp, mở rộng ĐT830 và ĐT824 từ cầu An Thạnh đến thị trấn Đức Hòa, tỉnh Long An tăng 10,6 tỉ đồng; dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 18 đoạn Bắc Ninh – Uông Bí (Quảng Ninh) tăng 98,7 tỉ đồng,…
Theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, dự án đường Lê Đức Thọ đến khu đô thị mới Xuân Phương (Hà Nội) bị kiến nghị giảm trừ gần 30% giá trị
ẢNH TÂM AN
Các dự án BOT cũng sử dụng doanh thu từ trạm thu phí bổ sung vốn chủ sở hữu nhà đầu tư trong giai đoạn thi công dự án chưa hợp lý như dự án tuyến cao tốc Bắc Giang – thành phố Lạng Sơn đoạn Km45+100 – Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường quốc lộ 1 đoạn Km1+800 – Km106+500, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn. Chưa quy định khung giá vé đối với dự án đầu tư của công trình đường, cầu đường bộ, hầm đường bộ như dự án đầu tư xây dựng hầm đường bộ qua Đèo Cả – Quốc lộ 1, tỉnh Phú Yên và tỉnh Khánh Hòa (hạng mục hầm đèo Cù Mông).
Vấn đề nghiệm thu, thanh toán sai vẫn tiếp tục tồn tại. Kết quả kiểm toán các dự án BOT trong năm 2018 đã giảm trừ chi phí đầu tư thực hiện 836,4 tỉ đồng.
Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn của 7/8 dự án là 16,2 năm so với phương án tài chính ban đầu và giảm giá trị đầu tư 1.059 tỉ đồng, trong đó có dự án tỷ lệ xử lý lớn như dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 18, đoạn Bắc Ninh – Uông Bí, giá trị xử lý tài chính bằng 11% giá trị được kiểm toán.
Xác định giá đất thấp vẫn là nguyên nhân chính gây thất thoát trong các dự án BT
Qua kiểm toán 7 dự án BT trong năm này, Kiểm toán Nhà nước cũng đã kiến nghị xử lý tài chính 2.938 tỉ đồng, trong đó có dự án tỷ lệ xử lý tài chính lên đến 29% giá trị được kiểm toán (dự án đầu tư tuyến đường Lê Đức Thọ đến khu đô thị mới Xuân Phương của Hà Nội với tổng kiến nghị xử lý tài chính 391,6 tỉ đồng).
Một đặc điểm của các dự án BT là hầu như chỉ được triển khai ở các TP lớn, đặc biệt là Hà Nội và TPHCM, vì ở đây đất đai có giá trị cao, được các nhà đầu tư quan tâm.
Kiểm toán Nhà nước cũng nhận thấy hầu hết các dự án lại là chỉ định thầu, làm giảm tính cạnh tranh; thậm chí đề xuất dự án không thông qua Hội đồng nhân dân, như dự án giải quyết ngập do triều khu vực TPHCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1); hay lựa chọn nhà đầu tư thiếu năng lực tài chính như dự án xây dựng tuyến đường từ đường Lê Đức Thọ đến khu đô thị mới Xuân Phương của Hà Nội.
Theo Kiểm toán Nhà nước, các dự án BT thực chất là sử dụng nguồn lực ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi ngân sách của các cấp chính quyền, nhưng không quy định phải là dự án cần thiết, thực sự cấp bách, là chưa phù hợp với các quy định hiện hành.
Việc thiết kế dự toán không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt được Kiểm toán Nhà nước xác định là nguyên nhân gây thất thoát ngân sách lớn; trong khi việc thương thảo, ký hợp đồng cũng chưa đảm bảo quy định như dự án xây dựng tuyến đường từ đường Lê Đức Thọ đến Khu đô thị mới Xuân Phương; dự án phân kỳ đầu tư giai đoạn 1 – xây dựng công trình đường Hồ Chí Minh đoạn La Sơn – Túy Loan, tỉnh Thừa Thiên – Huế và TP.Đà Nẵng; dự án giải quyết ngập do triều khu vực TPHCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1).
Các địa phương cũng đã ký các điều khoản hợp đồng thiếu chặt chẽ, như Hà Nội với dự án đầu tư xây dựng nút giao thông trung tâm quận Long Biên chưa quy định cụ thể hình thức thưởng phạt khi vi phạm tiến độ, giá trị và phương pháp xác định giá trị quyền sử dụng đất, lịch biểu giao đất của dự án khác; đặc biệt có hợp đồng ký sai quy định gây thất thoát ngân sách nhà nước 282,92 tỉ đồng tại dự án giải quyết ngập do triều khu vực TPHCM.
Việc giao đất chỉ định cho nhà đầu tư cũng được xác định là trái với quy định của luật Đất đai; việc không quy định cụ thể thời điểm giao đất dẫn đến có dự án được giao đất trước khi thực hiện dự án BT, có dự án được giao đất trong khi thực hiện dự án BT và có dự án BT đã hoàn thành nhưng chưa giao đất. Ngoài ra, việc tạm tính tiền sử dụng đất để xác định giá trị đối ứng khi giao đất cho dự án BT tại thời điểm thực hiện dự án BT dễ dẫn đến thất thoát ngân sách…
Các dự án BT được thực hiện chủ yếu bằng vốn vay cũng làm tăng chi phí đầu tư dự án, tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quá trình thực hiện; một số dự án tính lãi vay trên phần vốn không phải đi vay vào quyết toán không theo quy định hợp đồng.
Trong suốt nhiều năm qua, Kiểm toán Nhà nước liên tục chỉ ra bất cập trong việc thực hiện các dự án BT, thậm chí còn cho rằng đã đến lúc phải chấm dứt hoàn toàn việc thực hiện dự án theo hình thức này, nhưng các địa phương vẫn tiếp tục triển khai dự án với lý do thiếu vốn đầu tư phát triển.
Vũ Hân/Báo Thanh niên
