KTVN – “Sài Gòn có một thời như thế”, cuốn sách mới của nhà văn, kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thái, tập hợp những ghi chép tản mạn của nhà văn về Sài Gòn những năm tháng chuyển biến lịch sử, chính trị. Nội dung sách không thuần là các sự kiện chính trị mà còn đề cập đến các sinh hoạt văn hóa, kinh tế và xã hội liên quan.
Giai đoạn trên 20 năm từ 1954 đến 1975 trong lịch sử 320 năm hình thành và phát triển Sài Gòn tuy thật ngắn ngủi nhưng lại là một khoảng thời gian đầy ắp sự kiện trọng đại, không những chỉ tác động đến số phận nhân dân và diện mạo thành phố này mà còn ảnh hưởng đến vận mệnh của cả nước. Đã từng có biết bao sự kiện, nhân vật và địa danh sinh động và nổi bật ở mảnh đất Sài Gòn, mà nếu chỉ ghi chép mấy dòng kiểu tóm lược sách sử thì không thể thỏa mãn người mong muốn tìm hiểu sâu hơn về giai đoạn này của Thành phố.
Tác giả Nguyễn Hữu Thái là một sinh viên và nhà báo ở Sài Gòn trong những năm đầu thập niên 1960, ông đã bị tác động bởi những sự kiện xảy ra xung quanh mình. Ông trở thành một thủ lĩnh phong trào sinh viên chống chiến tranh và sau đó cộng tác với Mặt trận Dân tộc Giải phóng. Khi xe tăng mang tính biểu tượng cách mạng đâm qua cổng Dinh Độc Lập, vào ngày 30/4/1975, ông đã có mặt và giúp treo lá cờ cách mạng. Sau đó, ông dẫn đầu một nhóm sinh viên chiếm giữ đài phát thanh Sài Gòn, và ông là tiếng nói đầu tiên công bố Sài Gòn được giải phóng và giới thiệu lời tuyên bố đầu hàng của Tướng Dương Văn Minh.
Nhẩm tính lại, Nguyễn Hữu Thái đã có mặt như một học sinh cấp ba ở Sài Gòn khi diễn ra việc chuyển giao quyền hành từ người Pháp sang người Việt thời điểm 1954-1955, sự xuất hiện ‘Việt Nam Cộng hòa’ và tiến trình biến miền Nam thành tiền đồn chống Cộng suốt 9 năm thời Ngô Đình Diệm. Bước vào những năm 60, ông là nhà báo dấn thân và thủ lĩnh sinh viên đấu tranh thời các tướng lãnh quân phiệt trong lòng cuộc chiến tranh Việt-Mỹ ác liệt; Và cuối cùng ngày 30/4/1975, anh lại là một nhân chứng và là người trong cuộc của sự kiện kết thúc cuộc chiến.
Cuộc sống của bản thân tác giả cũng long đong như số phận Sài Gòn, chia đều giữa những năm tháng học tập, xuống đường đấu tranh, mấy lần vào tù ra khám, hoạt động giữa hai làn đạn trong mê hồn trận chính trường Sài Gòn. Với bề dày kinh nghiệm và hiểu biết của tác giả về cả hai phía, về Sài Gòn thời cũ, tác giả có thể viết và phân tích một cách công bằng để thế hệ mai sau của Việt Nam có được một cái gì gọi được là ‘lịch sử sống’.
Sách gồm 3 phần tập hợp trên dưới 50 câu chuyện trong hơn 300 trang viết và hình ảnh. Các nhân vật, sự kiện, địa điểm tác giả nêu lên và nhận xét đều là người thật, việc thật, nơi chốn thật. Nguyễn Hữu Thái không nghĩ mình sẽ thật khách quan, vì bản thân tác giả cũng có các nguyên tắc, thành kiến, sở thích và cảm nhận riêng. Tuy vậy tác giả tự hứa rằng mình sẽ nói thẳng và nói thật trong những trang viết này.
PV
