Nhà Bình Dương

Thị xã Thuận An là vùng giáp ranh giữa Nam Bình Dương và Bắc TPHCM. Vì đây là khu ngoại vi nên mật độ xây dựng thấp, nhiều cây xanh, sân vườn. Trong những năm gần đây, với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, nhiều khu dân cư mọc lên với nhiều kiểu “kiến trúc thành phố”. Các khu vườn và vườn cây ăn quả liên tục bị xóa bỏ và thay vào đó là các con đường và các lô nhà ở sẽ trở thành các dự án nhà liên kế điển hình.

Địa điểm: Thuận An, Bình Dương
Kiến trúc sư: k59 atelier
Diện tích: 234 m²
Năm hoàn thành: 2020

Nhà Bình Dương là một dự án thú vị khi nhóm thiết kế phải thay đổi mặt bằng và thiết kế (nhà liên kế) khi dịch Covid-19 bùng phát. Vì vấn đề kinh tế, khách hàng đã phải bán lô đất gần trục đường chính và chọn xây nhà trong khu vườn. Qua khảo sát, nhóm thiết kế quyết định chọn vị trí cuối khu đất để đảm bảo sự riêng tư, yên tĩnh cho gia chủ, đồng thời vực dậy vị trí bị lãng quên. (Nơi chứa rác và phế liệu của nhà hàng).

Tại địa điểm này, nhóm thiết kế rất ấn tượng bởi 11 cây xanh hiện có và tầm nhìn rộng mở. Qua quá trình khảo sát, đo đạc, đo vẽ ghi nhận vị trí, kích thước tán cây, nhóm thiết kế nhận thấy cây nguyệt quế Ấn Độ có sức sống mãnh liệt với bộ rễ ngầm phức tạp và rễ phụ lan rộng trên mặt đất. Nhóm thiết kế phải chú ý đến cơ sở hạ tầng nền móng và gốc cây mà chúng có thể gây hại cho nhau. Dựa trên những quan sát về đặc điểm của từng cá nhân trong gia đình: sinh hoạt, tính cách, nhu cầu… cùng với bối cảnh xung quanh, nhóm thiết kế bắt đầu hình dung ra những khoảng không gian khuất dưới tán cây, thấp thoáng sau những bức tường to lớn cuối con đường; để khi bước vào đó – giữa khoảng hở của hai bức tường, những không gian mát mẻ khác lại mở ra.

Có 5 tiêu chí & tư duy thiết kế:

1. Đối thoại giữa nhà & nhà hàng; hồi sinh một khu vực bị lãng quên
2. Bảo tồn 11 cây xanh hiện có
3. Không gian truyền thống trong cuộc sống hiện đại
4. Sử dụng các vật liệu lâu năm.
5. Cửa và cửa sổ như một yếu tố kết nối từ bên trong và bên ngoài 

Đội ngũ thiết kế phải đặc biệt chú ý đến hạ tầng móng (chọn phương án ép cọc neo thay vì làm móng bè) để tránh mở rộng kích thước móng sẽ gây hại cho tuổi thọ của cây cũng như bộ rễ lan bên dưới. Nhóm thiết kế cũng xem xét ảnh hưởng ngược lại của rễ cây đối với nền móng công trình trong tương lai gần. Quá trình giữ cây để thi công là một trận chiến gian nan khi nhóm ngày ngày phải trực tiếp giám sát quá trình ép cọc neo để hạn chế tối đa việc tổn hại đến bộ rễ và cành chính của cây.

Nhóm thiết kế đặc biệt ấn tượng với sự sáng tạo và tận tâm trong từng chi tiết của những người thợ thủ công Việt Nam. Tại Nhà Bình Dương, nhóm thiết kế sử dụng nhân công địa phương với kỹ thuật xây dựng truyền thống & cửa làm thủ công. Họ rất khéo léo, đặc biệt là trong lĩnh vực làm cửa thép, họ rất giỏi trong việc tạo ra các loại cửa khác nhau thích ứng với các vị trí khác nhau trong ngôi nhà và nhiều mục đích sử dụng (cửa xếp, cửa kéo, cửa quay, cửa lật- cửa). Từ lâu, các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai nổi tiếng với nghề làm gạch ngói. Từ gạch lát nền, gạch ốp tường đến ngói lợp, nghề truyền thống ở đây cung cấp đủ vật liệu xây dựng cho toàn bộ khu vực phía Nam. Đất nung là chất liệu truyền thống và ăn nhập với hình ảnh của người dân nơi đây.

Tôn trọng đặc điểm của vùng đất, bảo tồn văn hóa địa phương & tôn trọng khí hậu và cảnh quan xung quanh, nhóm thiết kế luôn muốn bảo vệ cây cối, các loài sinh vật cũng như các hệ sinh thái hiện có. Đô thị hóa nhanh chóng biến các khu vực nông thôn thành các khu vực ngoại ô hoặc bán đô thị. Sau sự mở rộng của thành phố, “Phong cách kiến ​​trúc thành phố” nhanh chóng được phổ biến và được xây dựng trong các ngôi nhà nông thôn hoặc khu vườn hiện có. Hệ thống cây xanh lâu năm bị đốn hạ, kênh mương bị lấp, thay vào đó là những con đường và những ngôi nhà đô thị. Nhược điểm của việc phát triển này: Nguồn nước ngọt ngầm cung cấp cho vườn cây ăn trái bị ô nhiễm do quá trình bê tông hóa, chất thải xây dựng và hệ thống cây cối bị tàn phá. 

Nhà Bình Dương có hai mặt giáp kênh rạch dẫn nước khắp khu vườn cây ăn trái phía Bắc và phía Đông. Điều đầu tiên nhóm thiết kế nghĩ đến là bảo vệ dòng nước khỏi ô nhiễm và hệ thống cây xanh hiện có. Cơ sở hạ tầng sử dụng 2 loại bể ngầm khác nhau để lọc nước sẫm màu, một bể được đặt gần nhà vệ sinh để chứa nước xám và bể còn lại lọc sạch chúng trước khi chảy ra kênh. Nhóm thiết kế cũng quan tâm đến nước mưa để tưới tiêu. Các bể nước lớn được bố trí tại đường ống thu nước để thu nước mưa khi cần tưới. Cây xanh ngoài trời được giữ nguyên và đưa vào các khoảng sân trong nhà.

Suy nghĩ về việc tôn trọng và giữ gìn cây xanh cũng như coi hệ thống lọc ngầm nói chung là vô hình, nhưng nó lại đóng một vai trò rất quan trọng trong việc hình thành kỷ luật kiến ​​trúc của chúng ta: tính bền vững trong kiến ​​trúc không chỉ từ công trình bên trên mà còn là phần ẩn của công trình kiến ​​trúc (phần ngầm): hạ tầng nền móng, hệ thống cấp thoát nước, các lớp đất, mạch nước ngầm, hệ thống rễ cây đan xen chằng chịt và hoạt động bên dưới.

Nhóm thiết kế luôn quan niệm rằng: “Công trình kiến ​​trúc là sự phản hồi từ hiện trạng đất đai, chúng ta sẽ đọc được các yếu tố địa phương thông qua ngôn ngữ của thiết kế và kết cấu kiến ​​trúc, địa hình, lớp đất, cây cối, con người địa phương… những người thuộc đến nơi đó sẽ dần hình thành thói quen sinh hoạt và kiến ​​trúc đặc trưng của họ. Chúng ta luôn trân trọng điều đó và muốn duy trì nó trong thời đại đô thị hóa, hiện đại hóa ngày nay. Nhà Bình Dương là cuộc trò chuyện về những điều mới và những giá trị cũ. Ngôi nhà dường như không có ranh giới: cả ngôi nhà hòa vào những tán cây cao vút, những sinh hoạt thường ngày gắn kết con người với con người, con người với muông thú. Thật vậy, cảm giác bình yên và thanh thản mỗi khi có dịp trở lại.”

PV/archdaily