Vùng Thủ đô sẽ là vùng đô thị lớn – đa cực tích hợp

Ngày 3/3, tại Hà Nội, Ban chỉ đạo Quy hoạch và Đầu tư xây dựng vùng Hà Nội (BCĐ) và Bộ Xây dựng đã báo cáo đồ án Điều chỉnh Quy hoạch Xây dựng vùng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 (QHXD vùng Thủ đô).

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các thành viên Chính phủ xem đồ án QHXD vùng Thủ đô.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng chủ trì hội nghị. Cùng dự có Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Bí thư Thành uỷ Hà Nội Hoàng Trung Hải, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh và lãnh đạo các bộ, ngành, các tỉnh thuộc vùng.

Điều chỉnh QHXD vùng Thủ đô sau 8 năm triển khai

Đồ án QHV Thủ đô do Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn quốc gia (VIUP), Viện Quy hoạch phát triển đô thị vùng Ile De France (IAU) làm đơn vị tư vấn.

Theo nhiệm vụ QHXD vùng Thủ đô được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 20/11/2012, tại Quyết định 1758/QĐ-TTg, Vùng Thủ đô Hà Nội gồm toàn bộ Thủ đô và 9 tỉnh có ranh giới giáp ranh là Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Hòa Bình, Hưng Yên, Hà Nam, Hải Dương, Phú Thọ, Bắc Giang (trong đó có 3 tỉnh được mở rộng so với đồ án QHXD vùng Thủ đô Hà Nội đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định 490/2008/QĐ- TTg, ngày 5/5/2008).

Vùng Thủ đô có tổng diện tích 24.314,7 km2, dân số (vào năm 2012) khoảng 17,6 triệu người.

Thủ tướng chủ trì hội nghị.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Đình Toàn nhận định: Sau 8 năm triển khai QHXD vùng Thủ đô theo Quyết định 490/2008/QĐ – TTg, bên cạnh những thành quả đạt được, trong thực tế triển khai cũng còn những tồn tại, cần điều chỉnh như việc liên kết chia sẻ các chức năng vùng còn chưa rõ ràng. Các KCN tập trung nhiều ở các cửa ngõ vào Thủ đô Hà Nội. Các dự án khu đại học tập trung, các khu đô thị quy mô lớn… cần được xem xét, bảo đảm phù hợp hơn với thực tiễn phát triển. Công tác phối hợp giữa các tỉnh, TP với các bộ, ngành còn nhiều lúng túng, chưa tạo được sự gắn kết giữa các tỉnh, TP trong nội vùng…

Đồng thời, các định hướng, chiến lược phát triển mới trong vùng Thủ đô theo các nghị quyết của Trung ương, các định hướng phát triển kinh tế -xã hội của các tỉnh, TP trong vùng cần thiết phải được cập nhật trong đồ án điều chỉnh QHXD vùng Thủ đô nhằm bảo đảm tính thời sự phục vụ phát triển vùng.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Đình Toàn báo cáo về quá trình triển khai nghiên cứu đồ án.

Từ những yêu cầu thay đổi nêu trên, việc lập Đồ án Điều chỉnh QHXD vùng Thủ đô là hết sức cần thiết…

Hạn chế phát triển theo mô hình đô thị lan tỏa

Báo cáo tại hội nghị, đơn vị tư vấn xác định vùng Thủ đô có 3 tính chất: Là vùng phát triển kinh tế tổng hợp, có Thủ đô Hà Nội là trung tâm chính trị – hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nước.

Vùng có ý nghĩa quốc tế quan trọng trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương; có môi trường sống và môi trường cảnh quan phong phú, giàu tính văn hóa – xã hội, mang đậm đà bản sắc dân tộc với xu hướng phát triển hiện đại. Vùng đồng thời là đầu mối tập trung hệ thống giao thông và hạ tầng kỹ thuật quốc gia, có vị trí quan trọng về an ninh quốc phòng…

Đến năm 2030, vùng Thủ đô đạt khoảng 21-23 triệu người, trong đó đô thị khoảng 11,5-13,8 triệu người, nông thôn khoảng 9,5–9,2 triệu người; tỷ lệ đô thị hóa khoảng 55-60%; đất xây dựng đô thị khoảng 157.600- 183.700 ha, đất xây dựng nông thôn khoảng 160.100–153.800 ha.

Đồ án QHXD vùng Thủ đô đề cập cụ thể một số nội dung chính như định hướng phát triển không gian vùng; định hướng phát triển hệ thống giao thông; định hướng phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật khác; đánh giá tác động môi trường chiến lược; khung cơ chế chính sách phát triển vùng; các chương trình, dự án ưu tiên đầu tư; mô hình quản lý vùng.

Riêng về định hướng không gian, đến năm 2050, vùng Thủ đô sẽ là vùng đô thị lớn – đa cực tích hợp với trên 190 đô thị (hiện nay, vùng Thủ đô đang phát triển theo mô hình cấu trúc đa cực tập trung).

Tại các tỉnh vùng đồng bằng, hệ thống đô thị sẽ được khai thác, chia sẻ và liên kết các chức năng lợi thế riêng của từng đô thị. Các đô thị được tập trung nâng cao chất lượng. Cấu trúc đô thị hài hòa cảnh quan tự nhiên. Tại các tỉnh này sẽ ưu tiên hình thành các vùng không gian xanh nông, lâm nghiệp; chú trọng sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả, hạn chế phát triển theo mô hình đô thị lan tỏa. Hình thành hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại và các công trình hạ tầng cấp vùng.

Tại các tỉnh có địa hình miền núi, Trung du, đồ án khuyến khích phát triển hệ thống đô thị vừa và nhỏ, là hạt nhân thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội các vùng sâu, vùng xa. Hệ thống hạ tầng được đầu tư tập trung nhằm gắn kết chặt chẽ, thuận lợi giữa đô thị trung tâm với các đô thị trong tỉnh, liên tỉnh, làm cơ sở phát triển các vùng nông, lâm nghiệp.

Đồ án nhấn mạnh việc tập trung phát triển các đô thị tỉnh lỵ và các đô thị chuyên ngành có vai trò tạo động lực trong vùng, trên cơ sở tăng cường sự liên kết và khai thác có hiệu quả hệ thống đường vành đai (4 và 5), các trục, hành lang kinh tế (Lào Cai – Hà Nội – Quảng Ninh; Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh, Lạng Sơn – Bắc Giang – Hà Nội; Hà Nội – Thái Nguyên).

Đối với các chương trình, dự án ưu tiên, về hạ tầng kỹ thuật, đồ án xác định ưu tiên đầu tư xây dựng các tuyến cao tốc Hà Nội – Lạng Sơn, Hòa Lạc – Hà Nội – Vĩnh Phúc; đường vành đai 4 và 5, đường sắt nội vùng, đường sắt quốc gia; nâng cấp cảng hàng không quốc tế Nội Bài; các dự án thủy lợi, phòng chống lũ liên tỉnh; xây mới và nâng cấp các nhà máy nước liên tỉnh; mở rộng khu xử lý chất thải Nam Sơn; xây dựng nghĩa trang quốc gia.

Về hạ tầng xã hội, sẽ trọng tâm đầu tư các trung tâm y tế, giáo dục và đào tạo cấp vùng tại Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hà Nam, Phú Thọ, Thái Nguyên… nhằm giảm sức ép cho Hà Nội và chia sẻ cơ hội cho các tỉnh trong vùng.

Tránh phát triển Hà Nội thành đô thị đầu to

Đóng góp ý kiến tại hội nghị, đại diện các bộ, ngành, địa phương nhận định: Đồ án đã nhiều lần lấy ý kiến đóng góp và đã có tiếp thu, chỉnh sửa.

Các bộ, ngành, địa phương cơ bản đồng tình, thống nhất với các nội dung của đồ án, đồng thời cũng đề xuất bổ sung một số ý kiến liên quan đến việc sớm triển khai các công trình hạ tầng liên vùng như vành đai 4 và 5, các công trình cấp nước, xử lý rác, cải tạo, chỉnh trị sông Hồng, sông Đáy… Đồ án cần làm rõ hơn lợi thế cạnh tranh cả vùng, làm rõ hơn động lực phát triển vùng; có cơ chế chính sách thu hút nguồn lực và phân bố nguồn lực rõ ràng; làm rõ nhu cầu quy hoạch sử dụng đất…

Đồ án QHXD vùng Thủ đô có sự tham gia của tư vấn nước ngoài – Viện Quy hoạch phát triển đô thị vùng Ile De France.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải nhận định: Đồ án được nghiên cứu sâu, kỹ càng, khắc phục được nhược điểm đồ án trước để tránh phát triển Hà Nội thành đô thị đầu to.

Trong quá trình nghiên cứu điều chỉnh QHXD vùng, các địa phương không chờ đồ án làm xong mà đều cập nhật nội dung nghiên cứu trong các đồ án quy hoạch trên địa bàn.

Kết cấu hạ tầng vùng Thủ đô đã đi đúng hướng và thay đổi căn bản. Hệ thống giáo dục, y tế đã dần khắc phục được nhược điểm trước đây. Việc kết nối về hạ tầng giao thông, cấp – thoát nước, xử lý nước, rác thải… đã được thực hiện nhưng cần điều chỉnh quy mô và bổ sung. Dự kiến sân bay thứ 2 tại Hà Nam cần phải xem xét lại nêu không nội dung này dễ trở thành quy hoạch treo.

Với tư cách là Trưởng Ban chỉ đạo, ông Hoàng Trung Hải cam kết, ở cương vị Bí thư Thành ủy Hà Nội ,ông sẽ tiếp tục chỉ đạo thực hiện tốt việc triển khai đồ án QHXD vùng Thủ đô để thúc đẩy lợi thế phát triển của Hà Nội và toàn vùng.

Tương tự, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đánh giá: Liên kết vùng, hạ tầng trong đồ án tương đối đồng bộ. Cùng với hệ thống đô thị, giao thông, đồ án đã làm rõ các định hướng phát triển quan trọng như công nghiệp, môi trường, y tế, giáo dục…Tuy nhiên, đồ án chưa phân vai rõ lắm trách nhiệm từng ngành, từng địa phương trong vùng, trong liên kết vùng. Đồ án đã đưa ra được danh mục ưu tiên đầu tư nhưng nguồn lực ở đâu.

Vùng Thủ đô sẽ không có chính quyền vùng

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hoan nghênh và đánh giá cao BCĐ và Bộ Xây dựng trong việc chủ trì triển khai đồ án bài bản, bám sát nhiệm vụ, có sự tham gia của tư vấn nước ngoài và lấy ý kiến các bộ ngành rộng rãi, nhiều lần. Đồ án đạt yêu cầu đặt ra trong nhiệm vụ đồ án điều chỉnh QHXD vùng Thủ đô.

Thủ tướng nhận định: Mô hình quản lý vùng mà đồ án đề xuất là phù hợp. Theo đó, vùng sẽ không có chính quyền vùng mà BCĐ tham vấn cho Thủ tướng Chính phủ trong công tác quản lý vùng. Khi đồ án được phê duyệt, BCĐ sẽ chỉ đạo điều phối các địa phương phối hợp triển khai đồ án.

Về cơ chế chính sách, Thủ tướng khẳng định: Sẽ không có cơ chế chính sách riêng cho vùng Thủ đô. Các địa phương cần cùng nhau phối hợp, tính toán, xây dựng chính sách trong khuôn khổ luật pháp cho phép nhằm huy động nguồn lực từ đất đai, ngân sách, thu hút đầu tư ngoài ngân sách cho vùng. Cái gì vượt thẩm quyền của BCĐ, của vùng thì báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét.

Về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, Thủ tướng yêu cầu các địa phương phối hợp rà soát, đẩy nhanh tiến độ các dự án đường sắt, đường bộ, nhằm giải quyết ùn tắc cho Hà Nội; tăng cường kêu gọi đầu tư xã hội hóa nâng cấp hệ thống đường sắt…

Thủ tướng nhận định: Việc quy hoạch sân bay phải hết sức cân nhắc, chặt chẽ, vừa bảo đảm phát triển kinh tế, vừa bảo đảm an ninh quốc phòng. Sân bay hàng không Nội Bài đã được tính đến năm 2050 khả năng phục vụ trên 60 triệu lượt khách/năm. Do vậy, chưa nên quy hoạch sân bay thứ 2 cho vùng tại Hà Nam mà nên đầu tư cải tạo mở rộng sân bay Nội Bài đạt tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời đầu tư nâng cấp sân bay Cát Bi (Hải Phòng) trong phục vụ bay dân dụng và dự phòng cho vùng Thủ đô.

Về phát triển đô thị, đồ án phải bảo đảm nhu cầu phát triển của từng địa phương và toàn vùng. Quy hoạch các KCN của vùng phải hoa học, không để tình trạng KCN bám đường. Quy hoạch y tế, giáo dục rõ ràng, bảo đảm phát triển bền vững.

Đối với các công trình hạ tầng kỹ thuật khác như nghĩa trang, nên phát triển mô hình công viên nghĩa trang.

Thủ tướng đặc biệt lưu ý việc liên kết vùng trong công tác xử lý rác. Để phát huy hiệu quả đầu tư các nhà máy xử lý rác (thường có quy mô lớn) nên tập trung thu gom rác về địa bàn núi cao, sâu như Bắc Giang để không ảnh hưởng đến nguồn nước và đời sống dân cư. Đồng thời phải có chính sách phát triển, bảo vệ môi trường khu vực đó.

Sau cùng, Thủ tướng yêu cầu: Trên cơ sở các ý kiến đóng góp tại hội nghị, Bộ Xây dựng tiếp thu, hoàn thiện để sớm trình Thủ tướng Chính phủ duyệt. Khi đồ án được phê duyệt, các địa phương trong vùng phải rà soát, cập nhật các đồ án quy hoạch trên địa bàn, nếu cần thiết thì điều chỉnh cho phù hợp với đồ án điều chỉnh QHXD vùng Thủ đô.

Hòa Bình/Báo Xây dựng